Pyrkon, pyrkon, i po pyrkonie

Pyrkon, Pyrkon, Pyrkon... Festiwal Fantastyki który z racji swego ogromu już dawno przestał być konwentem. Tegoroczna edycja pod wieloma względami różniła się od zeszłorocznej, inne było też moje podejście i oczekiwania. Pod wieloma względami było gorzej, mniej zobaczyłem – a mimo to, w przeciwieństwie do zeszłego roku, na zbyt wiele zabrakło czasu. Więc skoro czas w ponad 100% był wypełniony atrakcjami to może było lepiej? Trudno powiedzieć, ale na pewno było INACZEJ.

Złe miłego początki

Nie wiem co mnie w tym roku podkusiło żeby jechać już na godzinę 10. Po co się wyspać, skoro można wstać z samego rana i godzinny poranne spędzać w pociągu? Chyba tylko po to żeby się załapać na kolejkon, bo (jak nie doczytałem) wszelkie atrakcje i tak rozpoczynały się o 14-tej.

No więc, wyjście z pociągu i tu dla niektórych mogło być zaskoczenie. W tym roku wejście od strony dworca zostało zamknięte. Pamiętam zeszłoroczne rozmowy pociągowych współpasażerów, grupowe omawianie strategii: jeśli nadmierne tłumy będą od Moskwy, to oni pójdą od Berlina... w tym roku opcji Moskwa w ogóle nie było, co z jednej strony mogło zlikwidować nieuzasadnioną kumulację ludzi od strony najbliższego dworcowi wejścia, z drugiej – na pewno wymuszało zdecydowanie dłuższy spacer z plecakiem. Początkowo pomyślałem jedynie, że chcą żeby kolejkon rozłożył się równomiernie na wejścia: Berlin i Warszawa, jednak później okazało się, że niestety Berlin jest tylko dla uczestników już zaakredytowanych.

No, więc wracając do Warszawy... no cóż, to co się działo przy wejściu północnym to jeden wielki chaos. Kolejka, a właściwie dwie, sięgały aż do Roosevelta. Żeby chociaż grzecznie stały... nie, organizatorzy zadbali o to, żeby nie było stagnacji. Chociaż na miejscu stałem z 10 minut, to zdążyłem usłyszeć trzy różne wersje tego, która kolejka jest dla kogo. W związku z tym kolejkowe głowy smoka co chwila się przeplatały, jednak do bardziej leniwego smoczego ogona nie docierały już informacje o kryteriach podziału i przynajmniej ogony się ze sobą nie plątały. Prowodyrzy zamieszania jakoś nie kwapili się także do odpowiadania na pytania czy w środku jest oddzielne stanowisko dla mediów, wystawców, itp. Wysyłane zwiady wracały ze sprzecznymi informacjami: wszyscy w jednej kolejce, są akredytacje dla wydzielonych grup, są tylko dla organizatorów programów, a już media nie (i, co dziwne, wystawcy finansujący przecież w dużym stopniu te targi też mają stać w kolejce)... nie pozostało nic innego jak wziąć sprawy w swoje ręce. 

No więc stoisko dla mediów było, nawet okazało się, że na liście jestem... tylko jako zwykły uczestnik. Ludzie się mylą, systemy się mylą, zostałem odesłany do zarządcy kas... i tu zaczęło się robić niemiło. Wzmiankowany zarządca chyba sam nie wiedział co ze sobą zrobić, w sumie to nie wiadomo czy to on, czy ktoś inny... chwila zamieszania i okazało się że wszystko się zgadza, że wchodzę jako media (nie trzeba stać 2 godzin w kolejce, nie trzeba stać 2 godzin w kolejce, nie trzeba... ). Radość przerwał krzyk zarządcy. Ok, rozumiem, pomyłka, i w ogóle... ale czy naprawdę trzeba się tak wydzierać na swoich ludzi, zwłaszcza że pewnie zarywali swój czas wolny a robili za darmo? Więc nie dziwię się kasjerce, że tak obcesowo wręczyła mi „pakiet wejściowy”, też bym nie wytrzymał nerwowo po takim publicznym opierdzielu... czy naprawdę tych ludzi trzeba traktować tak chamsko? Zwłaszcza, że to oni mają mieć humor i siły żeby miło witać wszystkich uczestników Pyrkonu, to oni odpowiedzialni są za pierwsze wrażenia z Festiwalu, a tu już na wstępie dobija ich wzmiankowany zarządca. Dodam, że podobne opinie na jego temat słyszałem także od innych uczestników i ciekawym jak miło kasjerzy witali uczestników Pyrkonu po kilku godzinach pracy w takich warunkach?

Tymczasem w środku...

Potem już było przyjemniej. Hala noclegowa powoli się zapełniała, można było się gdzieś rozłożyć, pochwalić trzeba miłą ochronę która jedynie usilnie zapobiegała wszelkim próbom rezerwacji hali i stawiania namiotów w środku (trzeba przyznać, ludzie to mają pomysły :). Baaa, nawet dowiedziałem się, że dla mediów są specjalne wydzielone miejsca na piętrze, ale po krótkiej rozmowie okazało się, że wcale nie są dużo lepsze od parteru, a skoro nie muszę się rozdzielać ze znajomymi to zostaję na dole.

I tak jakoś zszedł czas do oficjalnego rozpoczęcia Pyrkonu. Nie, na szczęście to nie kolejkon, tylko zwykłe rozkładanie się na hali, przepakowanie sprzętu, rozmowy ze znajomymi... słowem, miło czas zleciał i można się było rozejrzeć po terenie. 

Targi poznańskie czyli wystawcy na Pyrkonie

Na pierwszy rzut poszła hala wystawców. Chociaż teoretycznie wystawcom przydzielono o wiele więcej miejsca niż w zeszłym roku, to jednak stoiska wydawały się o wiele bardziej skumulowane. Każdy z wystawców upychał jak się tylko dało swoje wyroby... niestety, ograniczone stoiska nie pozwoliły wystawcom rozwinąć skrzydeł wyobraźni. Tak jak rok wcześniej wiele stoisk dawało się wykorzystać jako tło do zdjęć, tak w tym roku nawet nie było o czym rozmawiać. Płaszcz i suknia co prawda zrobiły dużą przymierzalnię, jednak atrakcyjność fotograficzna tego miejsca okazała się znikoma. Z kolei na tym tle wyróżniało się stoisko Surindustrialle z ogromną miedzianą łapą i paszczą Saurona złowieszczo pilnującą stoiska przed kradzieżami. Niestety, i tu problemem okazała się powierzchnia stoiska przez którą nie dało się rozpiąć materiału na tyle, żeby dać większe pole manewru jeśli chodzi o kadrowanie. Jak na złość, to właśnie to miejsce obrały sobie za miejsce wszystkie kable podłączeniowe, przedłużacze, rozdzielacze – słowem wszystko to, co przeszkadza w kadrze. Podsumowując, nie było łatwo, ale się udało, czego efekty możecie zobaczyć zarówno tutaj, jak i w sukcesywnie uzupełnianej galerii zdjęć na FB.

Jak po zagładzie, czyli postapo króluje wśród wystawców

Powaga wojennych bohaterów vs. ... prosiaki 

Już wkrótce Wrocław zatrudni
pierwszych kontrolerów biletów do metra

Skoro mowa o stoiskach, to ciężko nie wspomnieć o postapo, które było chyba najbardziej wyeksponowane wśród wystawców. Prym wiedli tu wydawcy książkowi. Już przy wejściu uczestników witał wóz opancerzony Fabrycznej Zony, postapokaliptycznego odłamu Fabryki Słów. Były kombinezony przeciwchemiczne, były karabiny i reszta oporządzenia wojskowego... mimo wojskowego wystroju stoiska klimat był raczej piknikowy. A wszystko dzięki Michałowi Gołkowskiemu, naczelnemu tłumaczowi i pisarzowi polskiego uniwersum Stalkera, który z podręcznego boomboxa puszczał rosyjski rap, częstował słonecznikiem i … konserwowanym czonskiem. Powiem szczerze: smak specyficzny, nie poznać tego smaku to nie poznać rosyjskiego postapo, ale... ale jeśli miałbym ponawiać te doznania to tylko w małych ilościach. Nie było to złe, wspaniale wkomponowuje się to w klimat rosyjskiego „pikniku militarnego”, ale z całego cziki briki przygotowanego na stoisku stalkerskim robiło najmniejsze wrażenie. Dodam, że stalowa, surowo wykończona hala targów poznańskich w połączeniu z wozem bojowym zyskiwała w tym miejscu wrażenia hangaru wojskowego... tylko dziwnie kontrastowały z tym wesołe prosiaczki, których stoisko sąsiadowało ze stoiskiem Fabrycznej Zony.

Drugim ogromnym stoiskiem postapo było stoisko Wydawnictwa Insignis, nie tylko monopolisty na polskim rynku uniwersum Metro 2033, ale od niedawna wydawcy kolejnej książki postapo dziejącej się we Wrocławiu, czyli Szczurów Wrocławia. Recenzję tej książki poznacie już wkrótce, na razie skupię się więc na stoisku. Brakowało mi w tym roku kolejowej drezyny z wizerunkiem metra w tle (a tak wyglądało stoisko Insignisu w zeszłym roku), jednak prowizoryczny z wyglądu regał zbity z drewnianych skrzynek też robił dobre wrażenie, zwłaszcza że dzięki temu na stanowisku udało się upchnąć więcej militarnych gadżetów, takich jak manierki, hełmy, itp. Oczywiście, skoro mówimy o uniwersum rdzennie pochodzącym z Rosji nie mogło też zabraknąć starego samowaru. Dodajmy, że stoisko Insignisu sąsiadowało ze stoiskiem Atmatu, firmy zajmującej się drukiem 3D, która w ramach promocji skompletowała kolejnego żołnierza postapo wyposażonego w gadżety częściowo wydrukowane na drukarkach 3D.

Że co pan chciał zgłosić? Aaa, że jakieś zombie chodzą po Pyrkonie?
A coś w tym dziwnego? A, że pan żywy? Może pan podać swój adres?
Zaraz po pana przyjedziemy...

Metro metrem, ale skoro Pyrkon miał być częścią trwającej chyba tydzień premiery Szczurów Wrocławia, to nie mogło się obejść bez reliktów epoki PRLu. Tak więc były pałki milicyjne, kaski z orzełkiem, czy nawet przezroczyste tarcze – a na dodatek przez sporą część czasu na stoisku można było spotkać trójkę zombie-policjantów. Trzeba przyznać, że choć to dopiero wschodzące uniwersum, to Insignis nie potraktował ich po macoszemu i dobrze przygotował się do promocji.

No dobra, jeszcze raz ekipa wojskowa już bez prosiaków w tle

Poza tym, było mnóstwo steampunkowych gadżetów, poczynając od klasycznej steampunkowej biżuterii w wykonaniu chociażby Mad Artisans czy Drobin Czasu poprzez skórzane notatniki i odzież steampunkową kończąc na nowym produkcie w postaci zębatkowego złomu zatopionego w przezroczystej żywicy. Oczywiście, było też trochę biżuterii stylizowanej na średniowieczną i celtycką, mnóstwo gadżetów „do stosowania na codzień” takich jak T-shirty z fantastycznymi bohaterami, słowem, wszystko to co na stoiskach konwentowych można spotkać a nawet coś więcej. Nowością na imprezie fantastycznej były wyroby Szklanej Wieży, poczynając od tak codziennych tematów jak kotki, pieski i inne zwierzątka, poprzez świecznikowe wieże Sarumana czy budki telefoniczne, kończąc na witrażowych herbach z Gry o Tron czy szklanych dice-towerach dla graczy. 

Czteropak atrakcji

No dobra, może pora zostawić wystawców w spokoju? Oczywiście, większość atrakcji rozłożona była w pawilonie zachodnim, zwanym potocznie „czteropakiem”. Podobnie jak w zeszłym roku, to tutaj znajdowała się scena główna, na której odbywała się chociażby Maskarada. Południowa część tego pawilonu została oddana graczom. Po części były to stoiska komputerowe do grania i stoliki do grania w planszówki czy karcianki. Podobnie jak w zeszłym roku, pojawiło się tu studio Alternation oraz … skoro festiwal fantastyki to nie mogło się obejść bez science fiction w postaci stoiska do robienia zdjęć 3D! Kilkadziesiąt rozłożonych po okręgu profesjonalnych lustrzanek miarowo klepało lustrami gdy tylko we wnętrzu magicznego koła pojawiał się jakiś cosplayer... Trzeba przyznać że wrażenie robiła zarówno ilość zgromadzonego sprzętu, jak i miarowość tego trzasku migawek, choć i tak nie umywa się to do efektów ich działania które możemy odnaleźć na profilach wielu cosplayerów.

To, czego w zeszłym roku było najwięcej w budynku głównym to postapo. Oprócz zajęcia wyznaczonych terenów, rozpanoszyli się oni także po korytarzach łączących i w ogóle byli gdzie popadło, dzięki czemu wyraźnie dawały się odróżniać poszczególne frakcje. Niestety, w tym roku zostali zepchnięci do samego końca bloku tematycznych wiosek, na dodatek większość zajęła grupa Oldtownowa – co miało co prawda swoje zalety, ale też spowodowało, że wiele większych atrakcji zostało mocno schowane w tyle. Co prawda flagę Zakonu Świętego Płomienia widać było z każdego zakątka hali równie dobrze, jak łatwo można dojrzeć sylwetkę SkyTowera z każdego miejsca we Wrocławiu... ale szkoda mi, że tak słabo widać było ekipę „plemienną” czy wspaniałe postapokaliptyczne motory. Podobno też bliskość areny nie sprzyjała też klasycznej imprezie ogarnizowanej przez ekipę postapo.

Oczywiście, można narzekać na upchnięcie ekipy postapo, ale i tak w porównaniu do pozostałych wiosek tematycznych zajęli naprawdę spory kawał przestrzeni. Nawet stoisko Gry o Tron, na którym można było sobie zrobić zdjęcia na Żelaznym Tronie, było przy nich malutkie. Trochę więcej miejsca niż stoisko HBO miała liczna ekipa średniowieczna, jednak skupienie wioski steampunkowej do jednego namiotu i kilku stolików to trochę przesada, zwłaszcza że jak pokazały stoiska wystawców jest to jeden z popularniejszych i bardziej atrakcyjnych wizualnie kierunków fantastyki. Do tego gdzieś na środku rozpostarła się wioska fantasy, której uczestnicy sami nie mogli się zdecydować w jakim kierunku się przebrać, obok przycupnęła trochę ściśnięta wystawa makiet z Gwiezdnych Wojen znana także uczestnikom wcześniejszych Pyrkonów. Chociaż makiety alienów wykonane ze stalowego złomu nie są dla mnie nowością, to miło było także zajrzeć i na tą wystawę, a także na pobliską wystawę grafik. Dużo miejsca zajęła wystawa smoków... jednak to tylko mała część tego co zobaczyć można było chociażby w Galerii Dominikańskiej. Smoki mają to do siebie, że potrzebują ogromnej ilości przestrzeni. Z pewnością „smocza wioska” mogła robić ogromne wrażenie na tych, którzy jej wcześniej nie widzieli. Jednak mimo zajętej dużej przestrzeni spory niedosyt mogli poczuć ci, którzy wcześniej widzieli większą część kolekcji.

Prelki, autorzy i inne atrakcje

Pyrkon to oczywiście spotkania z autorami, prelekcje... jakoś niespecjalnie udało mi się znaleźć coś ciekawego w atrakcjach zaplanowanych na początek piątku. No, oczywiście poza prezentacją Szczurów Wrocławia, na którą udało mi się dotrzeć w stroju imitującym zombie. Prelekcja, przygotowania do niej, do tego bieganie z aparatem – tak się złożyło, że ani już późnym piatkowym wieczorem, ani przez całą resztę weekendu nie udało mi się zajrzeć do kalendarium, choć wiem, że parę ciekawych atrakcji było. Z drugiej strony – jak znam Pyrkon, to pewnie nie udało by mi się dostać do środka...

Co do autorów – Roberta Szmidta spotkałem zarówno na prezentacji książki jak i na późniejszym spotkaniu zamkniętym spotkaniu szczurów, Michała Gołkowskiego spotkałem przy wozie opancerzonym Fabrycznej Zony gdzie częstował mniej lub bardziej rosyjskim jedzeniem „piknikowo-wojskowym”, Glukhovsky'ego muszę pochwalić za pasujący do klimatu książki wizerunek gangstera-biznesmena w otoczeniu strażników, dwóch Anonimowych. Do tego oczywiście Rafał Orkan dumnie reprezentujący Zakon Świętego Płomienia... o reszcie nawet nie wspominam, bo jak już pisałem, nawet nie było kiedy przejrzeć listy atrakcji...

Zmęczona Maleficient na dobry sen

Do tego Fantastyczny Plener Fotograficzny zorganizowany przez Studio Zahora, MLC Photo, Photo Czarny i Mindbreakera, kolejna edycja Nursconu czyli zamknięte spotkanie szczurów Wrocławia (pójdę na 2 godziny i wracam na Pyrkon... pomyślała większość obecnych po czym została do późnych godzin nocnych), spotkania ze znajomymi... atrakcji tak wiele, że nie sposób wymienić. Ogrom wrażeń, ogrom atrakcji... chociaż przez cały czas nic nie czułem, wystarczyło wsiąść do pociągu i oddać się równomiernemu stukotowi żelaznych kół o szyny... tak, organizm dostał sygnał że teraz już można odpocząć i przypomniał sobie o takich zjawiskach jak zmęczenie, odpoczynek... prawie momentalnie dorwało mnie zmęczenie, od którego tak skutecznie odgradzał mnie Pyrkon. Pewnie właśnie dlatego miałem wrażenie, że tak szybko znalazłem się we Wrocławiu...

Wesołych świąt!!!

Pyrkon is coming czyli Miasto 2.0

PYRKON  IS  COMING!!!

Pyrkon się zbliża. Festiwal Fantastyki, bo konwentem tego nazwać się nie da – szanse na wbicie się na typowe konwentowe atrakcje jak ciekawe prelekcje bliskie zeru. Z drugiej strony – nie po to się przecież jedzie na Pyrkon. Po co? Na Pyrkon jedzie się po to, żeby „być na Pyrkonie”. Kto był ten wie o co chodzi, ten kto nie był – temu nie ma co tłumaczyć. Jedyny sposób wytłumaczenia, to wpakować go w pociąg/samochód i zabrać ze sobą. Do tego dopilnować, żeby zafascynowany nie zapomniał z niego wrócić. I żeby nie wsiadł do pociągu do Hoghwartu, bo w trakcie Pyrkonu różne rzeczy z pogranicza innych światów mogą się dziać wokół Poznania a rzeczywistość i czasoprzestrzeń mogą się zakrzywiać w sposób niezrozumiały nawet dla Einsteina.

Ale zapowiedź Pyrkonu to także okazja do zrecenzowania kolejnej książki o fantastycznym Poznaniu. Zapowiedź książki Miasto 2.0 pojawiła się już na zeszłorocznym Pyrkonie w postaci tajemniczej gazetki wydanej z nieistniejąca datą - 30 lutego. I tak jak poprzednia edycja, Poznań Fantastyczny – Miasto Wyobraźni swoją wysoką opinię zawdzięczała odpowiedniej kompozycji opowiadań według książki, na dodatek miało było w niej czuć Poznań, tak już o wersji „poprawionej”, ver. 2.0, mam już zdanie o wiele odmienne. No, ale po kolei.

Architekt

Gdzieś w podziemiach miasta

Trzeba przyznać, że tym razem nie miałem rozbieżności w opiniach jurorów co do przyznania poszczególnych nagród – Architekt jest w tej książce opowiadaniem zdecydowanie najlepszym. Opowiadanie zaczyna się od inspekcji Architekta w jednym ze zbuntowanych budynków. Budowany niby według planów, a jednak pojawiają się w nim nadplanowe pokoje do których nie ma wstępu z żadnej ze stron, na budowie znikają ludzie, itp. Wszechmocny główny bohater od razu budzi skojarzenia z Wielkim Elektronikiem z filmu „Pan Kleks w Kosmosie”, tylko że tym razem jest to bohater pozytywny – a skoro pozytywny, to i musiał być bardziej dopracowany i perfekcyjny. I też nasz Wielki Architekt poczynając od inspekcji jednego budynku, rusza w wędrówkę po mieście, a wraz z nim jego umysł rusza w dysputę na temat sensowności jego projektowania. Tak jak Andrzej Ziemiański w jednej ze swoich książek próbuje zrozumieć myśli pradawnych planistów Wrocławia, tak Grzegorz Piórkowski próbuje rozważać planowalność rozwoju współczesnych miast na przykładzie szybko rozwijającego się Poznania. Bo czy to człowiek planuje miasto, wybierając sobie miejsca pod dzielnice, ulice, budynki mieszkalne, czy odwrotnie, losowo porozrzucane dzielnice poprzez swoich mieszkańców stwarzają kolejne potrzeby dróg, komunikacji miejskiej – słowem Miasto kieruje ludźmi tak, aby rozwijali je w sposób w który ono sobie życzy. Choć pewnie nieświadomie, to autor z pewnością budzi w każdym wrocławskim czytelniku wewnętrzny dyskurs na temat precyzji i kunsztu niemieckich architektów miasta, który z tak ogromnym, nawet 100-letnim wyprzedzeniem potrafili przewidzieć potrzeby mieszkańców i równoczesnej nieudolności polskich urzędów które raczej dają się zaskakiwać co raz to nowym roszczeniom – a bo to obwodnicę Leśnicy ktoś chce, a to tramwaj na Nowy Dwór, a władze nie nadążają nawet z realizacją tych potrzeb, a co tu mówić o planowaniu przyszłościowym? Tak, myślę że to opowiadanie, oprócz budowania pozytywnego wizerunku Poznania jako miasta szybko rozwijającego się, równocześnie trafi chyba do każdego mieszkańca dowolnego większego miasta w Polsce. Pomnik postawić autorowi – choć czy to równocześnie nie będzie dowodem na to, że Miasto kieruje mną i buduje moje potrzeby?

Opowiadanie ma też ukryte drugie dno. W czasach, gdy już nawet nie mówi się tyle o sztucznej inteligencji bo przestała ona być szalonym wymysłem pisarzy SF, a coraz częściej staje się otaczającą nas teorią a nawet praktyką, mało kto zauważa ten jakże inny odłam sztucznej inteligencji – nie, nie tej stworzonej przez nas w sposób celowy, zaplanowany. Mówię raczej o tworzącej się samoistnie sztucznej inteligencji tłumu, wspólnoty – np. miasta – która w sposób niezauważalny kieruje rozwojem sztucznego tworu takiego jak miasto. Dawno minęły już czasy pary, odkryć naukowych i Wielkich Jednostek, dawno już nastały czasy wielkich konglomeratów, metropolii, korporacji, w których istnienie jednostki i jej wpływ na całość gdzieś się zatarł – lecz czy ktokolwiek łączył to ze sztuczną inteligencją, samoistnymi tworami i bytami? Mam nadzieję, że wielcy pisarze science-fiction zauważą ten wątek rzeczywistości i go rozwiną, a może nawet pozwoli on wypłynąć autorowi na wielkie wody pisarstwa?

Wielkimi krokami, czyli rzeczywistość rozszerzona

Patrzenie - wersja enhanced

Kolejne opowiadanie z gatunku „cyberpunk, ale dzisiaj” znów ociera się o science-fiction które stało się rzeczywistością. Choć porusza odległy w czasie temat współżycia humanoidalnych, w pełni ludzkich robotów z człowiekiem, ich współistnienia w przestrzeni miejskiej, to jednak w sposób zawoalowany pokazuje, że w sumie w pewnym sensie dzieje się to już dzisiaj. Mowa o drobnych usprawnieniach, które choć niezrozumiałe dla jednostki, często traktowane przez nią jako uciążliwości, sprawiają, że zyskuje ogół społeczności, a koniec końców także ta uciemiężona jednostka. Dziwnie zaprogramowane światła każące nam co chwila stać na czerwonym, nieznacznie zwężony pas ruchu, przejścia dla pieszych które nikomu nie są po drodze... wydawałoby się że przeszkadzają, a jednak statystyka mówi że poprawiają. I weź tu zrozum reguły rządzące otaczającym nas światem... tymczasem pod otoczką ciekawego fabularnie śledztwa autor przemyca kolejne przykłady otaczających nas „robotów”, algorytmów odwalających za nas robotę, często zbyt skomplikowaną dla nas, a z którą bez problemowo radzą sobie powtarzalne sekwencje rozkazów. Chociaż to już nie czasy Barei i ograniczającej go wszechstronnej cenzury (która z pewnością stała się iskrą dla rozwoju jego talentu), to gdy przyjrzeć się bliżej temu tekstowi to ma się wrażenie że też pisany jest jako krytyka sztucznej inteligencji która przed opublikowaniem musiała zostać poddana cenzurze Wielkiego Elektronika, zarządcy tych wszystkich algorytmów, robotów, AI, itp. Czy czeka nas taka przyszłość, przyszłość świata podrasy ograniczonych stwórców, tylko tolerowanych przez o wiele lepsze, stworzone przez niego jednostki Enhansów? Gdzieś zauważa się ukryte powiązania z pytaniami postawionymi w opowiadaniu Architekt... I choć z jednej strony autor wyraźnie pokazuje, że gdzieś tam jest ukryty jakiś bezpiecznik, który przepali się gdy tylko zaistnieje zagrożenie „uszkodzenia układu”, to wciąż nasuwa się pytanie: czy on naprawdę istnieje? Czy może tylko Wielki Cenzor-Enhans swymi widzącymi we wszystkich wymiarach oczami już widział zagrożenie wynikające z ujawnienia zagrożenia tym biednym ludzikom, z depresji która mogłaby ich dopaść – więc z litości narzucił dające nadzieję zakończenie?

Skutki braku teleportera czyli o dręczących nas niedoskonałościach

PYRKON IS COMING!!!

Zamek stoi krzywo. Właśnie uciekł ci tramwaj, rzuciła cię dziewczyna. Zamek stoi krzywo. Ktoś pyta cię o godzinę, wyciągasz swój zegarek. Zamek stoi krzywo. Jest 10:13, odpowiadając zaokrąglasz do „kwadrans po dziesiątej”. Zamek stoi krzywo.

To opowiadanie od razu wzbudziło we mnie skojarzenia z moim ulubionym, finalnym opowiadaniem poprzedniej edycji konkursu „Poznań fantastyczny”. Nie opowiada ono o typowej fantastyce, o stworach, potworach, robotach, statkach kosmicznych. To kolejne opowiadanie z gatunku „dzieje się w mózgu”. Tak jak tamto opowiadanie, i tu rozmawiamy o beznadzieji, powtarzalności i nudzie... pokazanej w jakże ciekawy sposób. Pozornie nie znaczący problem (bo przecież się zamek nie zawali) nęka bohatera tego opowiadania, mimo iż stacza się on na drabinie życia. Co prawda za chwilę sytuacja się poprawia, poznaje nową dziewczynę, pewnie znowu znajdzie pracę. 

Zamek stoi krzywo.

I mógłbym tu napisać o ciekawej budowie, o utrzymanym rytmie zwiększającym efekt obsesji, o tym, że może się to skończy katastrofą, ale przecież poprawa życia bohatera daje nadzieję, z drugiej strony mógłbym znów nawiązać do Barei bo zakończenie jak nic budzi skojarzenie z Rozmowami kontrolowanymi tylko urwanymi kilka minut wcześniej.

Ale zamek stoi krzywo.

…

Pyrkon is coming.

Twierdza Maius

Kolejne opowiadanie to ucieczka w urban fantasy, choć dla odmiany dziejące się nie w normalnym dla mieszczuchów świecie szarych bloczysk, ale z pewnością w zabytkowych wnętrzach Collegium Maius. Poza tym jednak mamy zwykłego bohatera, doktoranta studiów zaocznych który ledwo wiąże koniec z końcem, mieszkanie które jest tylko sypialnią, otaczający go tłum ludzi... i dla kontrastu pełne niesamowitej magii pomieszczenia wspomnianej uczelni. Trzeba przyznać, że najsilniejszą stroną tego utworu jest niesamowity talent Jakuba Baranka do obserwacji i opowiadania. Powoli wdraża on nas w tworzony przez niego świat głównego bohatera, powody podjęcia pracy na tym stanowisku i sposób wykonywania obowiązków. Zwykłe proste czynności które wykonuje pewnie każdy sposób są opisane... nie, nie czyta się tego ściskając palce kciuków jak przygody Jamesa Bonda, modląc się w duchu żeby ta goniąca go rakieta nie wybuchła, pościg, ucieczka... nie, nasz bohater wykonuje kolejne czynności z żelazną konsekwencją, rzetelnie wykonuje swoje obowiązki i równie konsekwentnie czytelnik czyta to opowiadanie, bo coś jest w tej narracji, w tym sposobie mówienia, opisie otaczających nas na co dzień niepostrzegalnych szczegółów że chce się to czytać. Bo przecież nie ważne, że nie lubię earl greya – gdy naszemu bohaterowi przyjdzie wypić tą herbatę, to sam czuję jakbym ją pił i wraz z bohaterem zachwycał się jej smakiem.

I gdzieś tam przewija się wątek jakże typowych świadomości ludzi którzy przewinęli się przez tak stare budynki, wątek historii które kiedyś kryły w sobie stare drzewa w obecnym zurbanizowanym świecie opowiadają o nich stare budynki – ale to tylko pretekst do napisania opowiadania. To, co stanowi o wartości tego opowiadania – to życie w wymiarze 2.0.

Permanentna inwigilacja, czyli w piksel mnie cmoknij

Skoro już wspomniałem o starych polskich komediach, to pisząc o opowiadaniu „W piksel mnie cmoknij” nie mogę nie wspomnieć o Seksmisji. Pamiętacie z jakim zaangażowaniem Jerzy Stuhr krzyczał że nie wytrzyma z inwigilacją go na każdym kroku? Choć czasy komuny dawno już minęły i obywatel nie musi czuć się kontrolowany na każdym kroku, to... to musi czuć się kontrolowany na każdym kroku. Wszechobecne kamery i monitoring, przeglądarki zbierające dane o swoich użytkownikach, serwisy zbierające dane o swoich użytkownikach, trojany, spywary... obserwacja na każdym kroku. Chciałoby się uciec do lasu, do dziczy – oj, zaprawdę powiadam wam, i tam znajdą was kamery, nie trzeba Google Earth czy innych satelit.

Pyrkon - kontrola biletowa

I właśnie o tym jest to opowiadanie. O idei panoptikonu która stała się rzeczywistością, o odwiecznej walce wolności z bezpieczeństwem. O stwórcach systemu monitoringu, o jego operatorach, o strażnikach którzy nie czują się podglądaczami a raczej wyzwolicielami świata od gwałtu i przemocy. Chociaż z jednej strony system KOSA to przecież wspaniały system sztucznej inteligencji sprawiający że świat staje się lepszy, to z drugiej strony... to idealny przykład strażnika-paranoika, kretyna-nieudacznika który na dodatek na siłę stara się wykryć zagrożenie nawet tam gdzie ich nie ma i naciągnąć każdą sytuację pod jakiś paragraf. Ot, stalinowskie „dajcie mi człowieka, ja wam dam paragraf”. I znów, podobnie jak w przypadku świata enhansów, poruszany jest temat zagrożeń stwarzanych przez autonomiczne sztuczne inteligencje, o tym, ile można im dać swobody a na ile powinien nad całością czuwać człowiek. Odyseja Kosmiczna 2001, Ja, Robot, że nie wspomnę o Eagle Eye który już mówi o praktycznie tym samym – temat znany popkulturze od dawna z pewnością budzi strach niejednego człowieka z pewnością nie jest pustą obawą, a stworzone przez Asimowa 3 prawa robotyki przez swą niejednoznaczność przed nierozwiązywalnym dla człowieka konfliktem moralnym stawiają stwory niezdolne do zrozumienia abstrakcyjnych pojęć moralności i uczciwości. 

No i plus za człowieka z aparatem fotograficznym „na film”.

I może jeszcze stolicę...

Choć temat podróży w czasie trochę stracił na popularności wraz z końcem XX wieku, to jednak wciąż pojawia się on stosunkowo często w popkulturze. I choć z pewnością nic nie przebije popularności serii „Powrót do przyszłości”, to wciąż pojawiają się nowe wątki w pozornie wspaniałym pomyśle podróży w czasie. Jednym z nich jest chociażby idea porzucenia maszyny do podróży w czasie na rzecz talentów jednostki, zazwyczaj samoistnych. Chociaż z drugiej strony, czymże innym była mania filmów w stylu „Jankes na dworze króla Artura”? Zeszły rok miał tendencję do odgrzebywania tego pomysłu, chociaż w sposób bliższy człowiekowi i na zdecydowanie krótszą czasowo skalę, na tyle krótką, że konsekwencje przeskoków i tego co się w nich zrobiło daje się odczuć jeszcze za swojego życia.

Tak, tak, opowiadanie „i może jeszcze stolicę” jest jakby kolejnym zlepkiem popularnych tematów, zarówno podróży w czasie, jak i idei „kraj swój widzę wielki/miasto swe widzę wielkie” które wrocławski czytelnik fantastyki zna chociażby z twórczości Szmidta czy Ziemiańskiego. Wot, zgrabne opowiadanko, które dobrze się czyta, i nie byłoby o czym pisać gdyby nie dwa aspekty. Pierwszym jest „poznańskość” opowiadania, bo chociaż nie bije ona jakoś czytelnika po gałach, to bez jednej z typowych cech poznaniaków cała idea przeniesienia Sejmu do Poznania by legła w gruzach. Trzeba też przyznać, że autor, choć nie pochodzi ze Szczecina i z jego krótkiej biografii nie wynikają żadne powiązania z tym miastem, to zgrabnie wplątuje wątki zdecydowanie szczecińskie w to opowiadanie, co jako osoba urodzona w tym nadmorskim-nienadmorskim-ajednaknadmorskim mieście doceniam. 

Drugim, jest rola pozornie głupich pomysłów, lekko rzuconych idei, często ironicznie, często błędnie interpretowanych przez innych... i stających się wielką ideą która zostaje zrealizowana. Dopiero przykłady które chciałem tu przytoczyć, dają mi do zrozumienia, że może ten Poznań stał się tylko pretekstem do napisania... tak, tak właśnie, o Szczecinie, o akcji odzyskania pomnika Colleoniego z Warszawy i przeniesienia go do Szczecina? W pewnym sensie, opisy wydarzenia jakoś silnie kojarzą mi się z powrotem włoskiego kondotiera... tylko że Adalberto miał na imię Robert...

Instrukcja numer 9

Tymczasem w wiosce fantasy...

Przyznam, że tego opowiadania byłem najbardziej ciekaw. Może dlatego, że enigmatyczny opis w zapowiadającej książkę gazetkę nie dość że nawiązywał do Wrocławia, to jeszcze tak łatwo dał się dopasować do odbywającego się na wrocławskim dworcu Festiwalu Kolorów?

Trzeba przyznać, że akurat Instrukcja nr 9 wali czytelnika swą poznańskością że ho, ho. Targi Poznańskie, dziejąca się akurat w tym okresie rozbudowa dworca Poznań Główny, wydawałoby się, że to musi być o Poznaniu. A jednak... MTP łatwo dałoby się na warszawski Torwar, dworzec... można by wziąć dowolny większy dworzec kolejowy w Polsce, chociażby tej wielkości węzeł kolejowy jak Krzyż czy Kutno, mieszczące się przecież w nie tak wielkich miastach, tylko wyciąć krótka wstawkę o Poznań City Center... bo kwintesencją poznańskości jest tutaj nie Poznań, ale pobliskie Gniezno, pierwszej stolicy Polski. Całość opowiadania kręci się przecież wokół pradawnych wierzeń słowiańskich, wokół powrotu do dawnych wierzeń. Chociaż całość osadzona jest w klimatach post-apokaliptycznych, to przecież trudno tu nie znaleźć odwołań do wzrastającej popularności ruchów pro-słowiańskich. 

Największa zaleta opowiadania: bezduszność stylu, bezosobowość przekazu, jego bezemocjonalność, pod którą przecież ukrywa się straszną tragedię bohatera, który nawet nie pojawia się w opowiadaniu. Równocześnie połączenie pradawnych wierzeń z nieuchronnością wielkich tragedii skojarzenia z wielkim Cthulhu.

Zmiana warty

Na Pyrkonie można też spotkać
obrońców amerykańskich miast

Podsumowując książkę „Poznań Fantastyczny. Miasto Wyobraźni” stwierdziłem, że jest to książka która łączy pierwsze i ostatnie opowiadania. Tym spoiwem była jakość tych opowiadań, i pozornie przypadkowa zbieżność ich ułożenia która stanowiła silną wartość dodaną. Choć w „Miasto 2.0” o kolejności też decydowała jakość opowiadań, to znów zauważa się że opowiadania pierwsze i ostatnie łączy jakaś niewidzialna więź. I jak opisując architekta nawiązałem do dręczącego Ziemiańskiego pytania o jakieś ukryte przesłanie zawarte w budowie miasta, tak i tutaj istotą opowiadania jest jakieś ukryte przesłanie, jakaś nadrzędna idea, nadrzędna istota sprawująca nadzór nad miastem. I właśnie genius loci, tajemniczy fluid sprawczy, eteryczny a nawet bezpostaciowy niebyt-strażnik jest treścią opowiadania. Nie-byt, który przenosi się z istoty na istotę, wieczny obrońca, który choć ma swoją postać – to przecież nie istnieje w żaden sposób.

No cóż, pora na podsumowanie. Po raz drugi Wydawnictwo Miejskie Poznania wzięło się za ideę Poznań Fantastyczny i z pewnością można mówić, że jest efekt to Idea 2.0, że nowy Poznań Fantastyczny to książka w wymiarze 2.0. To już nie książka dwóch dobrych opowiadań i wypełniacza, to już nie książka w której Poznań jest wciśnięty na siłę. To, co otrzymujecie kupując miasto 2.0 to zbiór dobrych (a nawet bardzo dobrych) opowiadań, co istotne – to także zbiór opowiadań o Poznaniu a nie tylko opowiadań umieszczonych w Poznaniu. Słowem, książka warta swojej ceny – a nawet jej wielokrotności. Choć miejmy nadzieję, że WMP nie wykorzysta tej opinii jako argumentu za podwyżką ceny...

A jakby ktoś miał wątpliwości - to tak, tak, oprócz okładki książki Miasto 2.0 to wszystkie zdjęcia pochodzą z Pyrkonu. 

Więzienie dla potworów z wszelkich sfer

Więzienie

Jest we Wrocławiu pewne więzienie. Nie, nie mówię o tym na Kleczkowie. Jest więzienie o wiele straszniejsze, bo nikomu nie dane było z niego uciec czy wyjść. Więzienie w którym Pradawni zamknęli najstraszniejsze potwory, potwory które swą obecnością mogłyby zgładzić wszelkie światy. Choć może po prostu informacje o tym zatarły się z biegiem czasu? Bo w sumie nawet o tym więzieniu mało kto wie, mało które podania o nim wspominają. Bo w sumie, czy jest ono we Wrocławiu, czy może jest ono na pustynnej Diunie, na Endorze, na Altairze, a może na więziennej Rura Penthe? Na każdej z nich, lecz równocześnie na żadnej z nich... 

Jako iż trzymają tam najgroźniejsze potwory, to jego lokalizacja nie jest znana. Wiadomo tylko, że jest ona zmienna. Reguła jest jedna: że tam, gdzie ono chwilowo jest, na pewno jest akurat słońce lub inna gwiazda. Odpowiednio wcześniej zaprogramowane, z uwzględnieniem pór dnia we wszystkich uwzględnionych światach, przenosi się między światami gdy tylko gdzieś zapada noc. A wszystko po to, aby upewnić się że najstraszniejsze moce nie zostaną nigdy z niego uwolnione... Tak, tak, Słońce i inne gwiazdy są przecież Ostatecznymi Strażnikami, pilnującymi porządku we Wszechświecie. Potwory karmione są specjalną karmą, która sprawia, że nawet te pochodzące z najjaśniejszych krańców kosmosu nie przeżyją kontaktu ze światłem, a okrucieństwo takiej śmierci przekracza najzmyślniejsze tortury wymyślone przez wszystkie żyjące rasy wszelakich uniwersów.

I wydawałoby się, że przecież tak prosto je odnaleźć, tak prosto dostać się do środka i w jakiś sposób ułatwić skazanym ucieczkę. Wystarczy być w odpowiednim miejscu o odpowiednim czasie – i oczom podróżnika jawić się powinny stalowe lub betonowe mury z wyzierającymi zewsząd metalowymi zębami krat... a jednak nie, specjalne czary sprawiają, że więzienie to staje się zupełnie niewidoczne w świetle widzialnym i tylko w świetle nocy daje się ono zauważyć. I to jest właśnie drugi powód, dla którego więzienie to ciągle przerzucane jest z jednego wymiaru do drugiego gdy tylko zajdzie słońce – zarówno, aby Ostateczni Strażnicy mogli wypełnić swoje obowiązki, jak i dla zapewnienia kamuflażu.

Kruk

I wydawałoby się, że tak ukrytego więzienia nie da się odkryć. A jednak raz na jakiś czas, czy to za sprawą natury, czy może za sprawą jakichś szatańskich sztuczek – nie ważne, ważne że dzieje się tak, że słońce przestaje świecić także za dnia. W przypadku naszej sfery przyczynia się do tego Księżyc, który ustawiają się w odpowiedniej koniunkcji ze słońcem i z Ziemią zasłania nam światło najbliższej gwiazdy. Wtedy więzienie pozostaje w naszym wymiarze, jednak pozbawione zostaje swego kamuflażu. Jednak cóż z tego, gdy z braku światła nie można go przecież zobaczyć? Pozostaje poszukać pomocnika, który widzi nawet w czarnym świetle, jak chociażby Kruka.

„Cóż to? Jaki ptak powstał i roztacza pióra,
Zasłania wszystkich, okiem mię wzywa.”
A. Mickiewicz, Dziady, cz. II

Lecz gdzież miałby szukać ten Kruk? Zaćmienie nie trwa w nieskończoność, a miejsc do przeszukania mnóstwo. Lecz któreż miejsca mogli wykorzystać Pradawni, aby wykorzystując topografię terenu jeszcze bardziej utrudnić ucieczkę Skazanych, lecz równocześnie być tak blisko granicy pomiędzy poszczególnymi magicznymi światami aby w razie czego szybko się przenieść? Szybki przegląd otpustów Wrocławia i miejsce mogło być tylko jedno... Dawny zamek obronny ze swymi piwnicami zapewne przykrywa więzienie dla Najstraszniejszych... tam więc posłałem Kruka.

Wędrówka

Z jego opowiadań wynika, że nie było mu łatwo. Oczywiście, wejście drzwiami nie wchodziło w rachubę, bo Czarnoptak drzwi sobie nie otworzy. Co prawda otwory w kratach piwnicznych bez problemu pozwalają przejść ptaku pomiędzy nimi, to ciężko znaleźć takie, które równocześnie nie miałoby okiennic. Gdy już wreszcie udało się rozwiązać ten problem, to trzeba było odnaleźć przejście pomiędzy piwnicami zamku a obrzeżami sfery więziennej... nie muszę chyba dodawać, że wejścia pilnował strażnik? A czas ucieka, ucieka... na szczęście Kruk znał lisa, i choć przygody z serem nie wspomina zbyt dobrze, to z pewnością czegoś się przy okazji nauczył. Krakanie perswazyjne to rzadka umiejętność wśród ptaków, ale gdy już się któryś takowej nauczy, to wszystko potrafi sprawić z umysłem antropoidów. Tego na przykład udało się przekonać do zaśnięcia... i teraz wystarczyło rozłożyć szeroko skrzydła aby na prądach różnych rodzajów magii unosić się bezgłośnie w kierunku poszczególnych cel.

A trzeba przyznać że wymagało to nie lada odwagi. Bo jak już wspomniałem, cele zajmowali skazani Najstraszniejsi, najbardziej groźne stworzenia wszelkich wszechświatów. Na pewno chcecie wiedzieć o kim mowa? Które z najstraszniejszych horrorów nie są tylko pradawnymi opowiastkami, za którymi kryją się najprawdziwsze potwory? No cóż, już za późno na decyzję, skoro tu dotarłeś, to musisz poznać Prawdę, także tą najstraszniejszą.

Mroczny Pokerzysta z Illinois

Na początek idzie Bagienny Duch z Illinois. Och, niech nie zwiedzie cię słowo Duch w nazwie – albowiem to jak najbardziej człowiek, jak ja czy ty. Przynajmniej z wyglądu, bo to tylko zewnętrzna otoczka mająca ukryć trawiące go Zło. Otoczka tworząca mu wizerunek eleganta w kapeluszu, a ukryte w kapeluszu karty od razu budzą skojarzenia z czasami wielkich pokerzystów przemierzających parostatkiem wody Illinois. W sumie, skojarzenia z Bertem Maverickiem są nawet poprawne – jednak pamiętaj że nie gra on zwykłymi kartami, lecz kartami Losu. Wyłożenie którejkolwiek karty z kapelusza może przynieść konsekwencje o wiele gorsze niż zagłada galaktyki...

Kapelusznik Smutku

A skoro mowa o kapeluszach, to może pora wspomnieć o Kapeluszniku Smutku? Lustrzany brat Szalonego Kapelusznika z uniwersum Alicji i Białego Królika... Totalne jego zaprzeczenie na skali dobra i zła, szaleństwa i zimnej logiki, i jeszcze paru innych skal spychających go w najgłębsze otchłanie potworności. Bo złośliwość i inne formy zła to zazwyczaj efekt ulegnięcia emocjom, niezapanowania nad temperamentem – lecz jakże straszne może być zło które wynika z celowości i chłodnej logiki? O tym lepiej nie myśleć...

Ogniste zwierzę

Na naszym świecie były i takie czasy, że uznawano że „tylko płomień może nas oczyścić”. Złe to były czasy dla ludzkości, te czasy rządu ognia, jednak co by to było gdyby po świecie zaczęły chodzić płomienne zwierzęta? Idźcie się i rozmnażajcie się - powiedział Pradawny – i one tak właśnie robiły, jednak ogień płynący w ich żyłach zamiast krwi niosła za sobą śmierć i zniszczenie na którejś ze sfer. Właśnie dlatego większość tego gatunku została wybita i tylko jeden osobnik został tu pozostawiony ku przestrodze dla przyszłych twórców światów...

Przesłodka Syrenka

Lecz czym zawiniła Pradawnym przesłodka Syrenka? Czyż można nie pokochać jej kolorowych włosów, jej słodkich usteczek czy jej radosnej miny? 

„Na głowie kraśny ma wianek,
W ręku zielony badylek,
A przed nią bieży baranek,
A nad nią leci motylek.”
A. Mickiewicz, Dziady cz. II

Nic tylko przytulić – a jednak i ona została zamknięta za lodowato zimnymi kratami o temperaturze znacznie poniżej absolutnego zera i śmierć każdemu kto choć spróbuję ich dotknąć. Czy to jej odbicie znajdujemy w „Dziadach” Mickiewicza?

Przebudzenie strażnika

Czym zawiniły postacie w ptasich maskach? Czy to ich historia natchnęła Hitchocka do nakręcenia swego koszmarnego ptasiego horroru? Czy ta wychudła postać na wąskiej szyi to jakaś poprzedniczka Śmierci, o wiele straszniejsza od swej następczyni? A może meksykańskie wizje to odwzorowanie jakiej bogini zagłady gdzieś z pogranicza innego świata? Za co skazany został ten ptak o ludzkich ramionach? Nie czas na poznawanie ich historii... skoro strażnik budzi się ze swego hipnotycznego snu, to znak, że więzienie powoli zaczyna przenosić się do innej sfery. A więc najwyższy czas się stąd wynosić, dopóki jeszcze istnieje droga ucieczki do naszego świata. Kruk, choć czarny, nie musi przecież obawiać się Światła Słońca...

A już wkrótce dowiecie się, gdzie szukać więcej obrazów pokazujących Więzienie widziane okiem Kruka... 

Równie smutna co kolorowa, Salamandra próbuje wypatrzyć, którędy uciekł Kruk... 

Bitwa Pięciu Armii... bez hobbitów?

Nie wiem, co te potwory mają do lutego, ale jak zawsze na Nowy Rok Miasto Spotkań wybuchło plotką o zbliżających się do Wrocławia wrogich hordach. Czy to brak śniegu nie pozwalał im przespać w spokoju zimy, czy to głód wynikający z braku pożywienia w okresie zimowym, czy wreszcie Wrocław w lutym dostaje jakiejś magicznej mocy przyciągającej wszelkie tałatajstwo – trudno powiedzieć, wiadomo jednak, że w pierwszych tygodniach lutego miasto nasze nawiedzają watahy paskudnych stworów przybywających z północy i pozbawione ochrony miasto z pewnością znów powróciłoby do stanu zniszczenia przypominającego Festung Breslau tuż po opuszczeniu go przez Niemców. Dlatego jak co roku, mimo wszelkich uzasadnionych nienawiści rasowych do Długouchych, trzeba było stanąć u ich boku w obronie miasta. Dobrze chociaż, że potwory są na tyle miłe, że ZAWSZE atakują w sobotę i nie trzeba się chociaż urywać z pracy żeby stawić im opór.

Ot, taka sytuacja... w samo białko...

No i wszystko byłoby ładnie i pięknie gdyby nie te walenie do drzwi. Mimo iż to jeszcze zima, słonko pojedynczymi promieniami przedzierało się przez minimalnie tylko otwarte powieki. Zapowiadałby się piękny dzień pełen jatki i wrogiej krwi gdyby nie te durne „dzięcioły” pukające do moich drzwi. Wysokie to to jak brzoza, a głupie jak koza – nie mogliby się wreszcie nauczyć używać zegarka, chociażby słonecznego? „Nie budzić zanim słońce nie wzniesie się powyżej budynku Hali Stulecia” na ten przykład to przekracza ich normy rozumowania. A już przyjść po budziku... uuups, szybki rzut oka na budzik dosyć szybko i dobitnie zmienił mój wgląd na całą sytuację. Powiedzmy, że budzik wyglądał tak, jakby jakiś czas temu trochę zbyt dobitnie próbował wytłumaczyć mi że pora wstawania to już-już a może nawet minęła – dosyć wyraźnie widać w nim było odcisk opancerzonej pięści. 

W sumie, radio też nie wyglądało lepiej, a zazwyczaj włączało się kilka minut po budziku... no to co tu się dziwić wkurzonym kłapouchym (no, w zasadzie długouchym, ale z charakteru są podobni do osłów, to i uszy by mogli mieć adekwatne do inteligencji). Wciąż rozespanym krokiem doczłapałem się do drzwi, uchyliłem je lekko żeby powiedzieć że jeszcze tylko zjem śniadanko i będę gotowy uderzyć na orczą armię... Stanowczy uścisk uzbrojonych dłoni dał dosyć wyraźnie do zrozumienia, że coś poszło nie tak. Nie, zdecydowanie nie tak miało to wyglądać, wszystko było tak pięknie zaplanowane i teraz miałoby tak łatwo się spaprać? O, niedoczekanie wasze wy wychudzone pięknisie, zaraz jeden z drugim niosący mnie pod pachy dostali fangę w co tam się napatoczyło – i zaskoczeni upuścili mnie na ziemię. No bo któż by w pojedynkę zadzierał z armią zbrojnych elfów? Musiałoby być na rzeczy coś niepomiernie ważnego... szybko zawróciłem się do łóżka żeby wyciągnąć przygotowaną zawczasu siekierkę po czym z rozbrajającą miną stanąłem z nią naprzeciwko nich oświadczając, że teraz już możemy iść. Przez chwilę zastanawiali się o co chodzi, jednak ich obawy rozwiały moje słowa: no przecież nie pójdę na to orcze ścierwo z byle sznurkiem na kiju, jak się bawić, to chociaż jakąś porządną bronią.

Trzeba przyznać, że atmosfera w samochodzie była grobowa, jednak mimo kilku kuksańców które z radością odwzajemniłem jakoś udało się dojechać na miejsce bezbijatyki. A tu na szczęście pominęło mnie to, co według nich najważniejsze a ja osobiście uważam za nudę niemożebną – przemowę mającą zachęcić tyczkowatych do walki na szczęście mieli już za sobą, a z naprzeciwka leciała już orcza banda...

Gdy już tylko pozostaje patrzeć gdzie trafi strzała...

No to pora się zabawić. Toporek wyciągnięty, rozbieg, rzut toporem do celu, dobiec do dogorywającego ciała i w biegu wyrwać z niego broń (jakże pięknie rozpryskuje się krew gdy gwałtownie wyciągasz z rannego ciała swój topór) i lecimy dalej powtarzając całą tą sekwencję aż do ostatniego trolla. Niczym wielka machina śmierci, niczym rozpędzony kołowrót śmierci, niczym jeżozwierz złożony z toporów a nie igieł pędziłem przez zgniłozieloną chmurę wroga gdy nagle coś mnie ugryzło w nogę... no ki czort, noż niemożliwe żeby który orczy pomiot miał siłę jeszcze odgryzać po tym jak go zdzieliłem swoim toporkiem? Kątem oka zauważyłem jakieś włochate śmierdzące stworzenie na swej nodze, i drugie, trzecie... no żeżby, czyżby idąc z północy orki zabrały spod Poznania te szczury co zeżarły Popiela? Królem to ci ja nie jestem, żreć mnie nie powinny, jednak i im widać zima dała się we znaki i próbowały się posilić czym tylko popadnie.

Prawie mu się udało, temu orkowi...

I wiecie co? Mądrze gadają Wolni Ciut-Ludzie ze Świata Dysku... tym gorszy przeciwnik, im mniejszy – bo trudniej go trafić. Ubić orka siekierą – bułka z masłem, a i mnóstwo krwi w gratisie. Ubić trolla siekierą – to jak ubić orka tylko jeszcze trzeba trochę siły w to włożyć, ale w celowanie mniej wysiłku wkładasz. Ubić szczura siekierą – no nie da się. Utrafić ostrzem nie sposób, walnąć obuchem to się odbije, kopnąć – poleci kawałek i wkurzony zaraz przypędzi z powrotem. No i włazi ci takie bydlę po nogach i żre – no on celować nie musi żeby utrafić, za to ty jego i z celowaniem nie siekniesz. Przydeptać butem też nic nie daje, bo się rozmiękła ziemia trochę pod nim rozejdzie a gdy buta zabierzesz to dalej na ciebie wbiega. Walnąć je pięścią – rozgnieciesz, ale i po trzech takich ciosach ciężką okutą rękawicą we własną nogę to i ciężko od siniaków się ruszać. I jak z takim walczyć? I wiadomo jaką zarazę to ze sobą roznosi? Toż bym wam napisał co to tałatajstwo narobiło we Wrocławiu w 1963, ale nie będę przecież wyprzedzał Roberta Szmidta...

Temu ukrycie się w cieniu też nie pomogło

Kilka strzał które ledwo musnęły me nogi i zrozumiałem po co komu elfy na polu walki – no w kwestiach głównych sił wroga to za dużo nie podziałają, ale od drobnicy bronią cię równie dobrze jak off przed komarami. Szkoda tylko, że tak łatwo giną – ale nie ma tego złego co by na dobre nie wyszło. Zawsze można z którego ściągnąć jego wymuskaną zbroję. Z jednej strony co prawda jeden nagolennik sięga mi od pięty do brzucha skutecznie blokując nogi w kolanie, z drugiej jednak ten ich podły mosiądz to tak lichy materiał, że dobrze puknąć i się rozlatuje – słowem, łatwo skrócić je do odpowiedniego rozmiaru i zakładać na skórzaną zbroję można. No, musiałaby być jakie szczury mutanty żeby się przez to zębami przebić, ale kto wie co to za barachło autobahnem nach Poznań do Wrocławia dotarło? Tylko pozostaje mieć nadzieję, że mi jaki fotopstryk zdjęcia nie trzasnął i gdzie nie opublikuje, bo to wstyd byłby na kopalni jakby mnie w takiej badziewnej improwizowanej puszce zamiast zbroi zobaczyli. I pewnie by się nabijali, że za konserwę mięsną z krasnoluda na wojnie robiłem... ech, niedoczekanie wasze, orki wybite pora zrobić krucjatę wśród reporterów, bo to równie wredne potwory. Tymczasem po raz kolejny udało się uchronić Wrocław Fantastyczny od zagłady...

No, a teraz pora odrzucić cugle fantazji na bok i dać się ponieść rzeczywistości. W tym roku po raz kolejny Centrum Łucznictwa Tradycyjnego zorganizowało turniej łuczniczy „Osobliwości łowieckie zimą”. Tak jak w poprzednich latach tereny lasu osobowickiego opanowały makiety łucznicze o kształtach Obcego, Predatora czy watahy zombie, tak w tym roku utrzymana była koncepcja tolkienowskiej Bitwy Pięciu Armii. Tak więc przeciw trollim czy orczym makietom wystąpili elfi łucznicy próbujący z pełnym zapałem je zabić, w czym uporczywie przeszkadzały im gałęzie entów próbujące złapać strzały, rzeźba terenu, grawitacja i zmęczenie. I chociaż w ciała papierowo-piankowych najeźdźców wystrzelonych zostało łącznie tysiące strzał, trudno mówić o tym, że któraś ze stron przegrała tą wojnę: ilości wojowników po każdej ze stron pozostały nieuszczuplone. Mimo to niekwestionowanymi zwycięzcami okazali się łucznicy, którzy mimo braku trofeów w postaci orczych kłów zyskali mnóstwo dobrej zabawy i humoru. I chociaż do wojny nie dołączyli hobbiccy procarze, to po raz kolejny udało się uchronić zarówno wrocławskie Śródmieście, jak i tolkienowskie Śródziemie przed rozprzestrzenieniem się orczej zarazy. Niestety, napromieniowane szczury rozpierzchły się po Wrocławiu roznosząc epidemię. I chociaż nawet najlepszym elfim tropicielom nie udało się znaleźć najmniejszych śladów ich bytności w mieście, to w prasie powoli pojawiają się pierwsze wzmianki o powrocie chorób dawno zapomnianych. Czy już wkrótce powstanie księga z listą zabitych przez roznoszącą się w powietrzu zarazę?

Pora na odpoczynek

Kto zapewnia bezpieczeństwo w Ząbkowicach?

Ząbkowice Śląskie...
Bezpieczeństwo w mieście zapewnia
dr Frankenstein

Jadąc z Wrocławia drogą ekspresową nr 8 na południe, czy to do w góry, czy do Czech czy do popularnej turystycznie Srebrnej Góry, prędzej czy później przyjdzie nam przejechać koło słupka z dwoma dziwnie kontrastującymi ze sobą tabliczkami: „Miasto bezpieczne” i „dr. Frankenstein”. Doktora Frankensteina większość ludzi błędnie kojarzy z potworem który był raczej jego dziełem niż nim samym, więc jedno nie wyklucza drugiego, ale co mają Ząbkowice Śląskie do Frankensteina? Jak się okazuje, jeszcze do 1945 przy drodze z Wrocławia do Pragi nie leżały Ząbkowice, tylko właśnie niemieckie miasto Frankenstein, które dopiero po wojnie przybrało bardziej słowiańską nazwę. Czy miasto to ma faktycznie jakiś związek ze sławetną już książką Mary Shelley? Jak twierdzi Jan Organiściak, lokalny historyk, gdyby nie Ząbkowice, pisarka nigdy nie wpadła by na pomysły zawarte w książce, jednak czy takie teorie mają swoje podstawy, czy to raczej wyssane z palca banialuki a zbieżność nazw jest przypadkowa? No cóż, postarajmy się cofnąć w czasie do roku 1606, kiedy to miastem rządziła zaraza morowego powietrza czyli dżumy...

Weźmi z trupa trzydniowego oko i w miedzianym moździerzu je roztrzep... weźmi sproszkowane kości szkieletu i wsyp ich dwie garście tamże, a do tego pięć palców zmarłego wykopanych przy księżyca pełni... całość w noc bezgwiezdną nad ogniem podgrzej, w lewą stronę mieszając, a tak przygotowaną miksturę zmieszaj z sosem i zaciekłemu wrogowi swemu podaj, a kres nastanie twoim problemom z nim...

W laboratorium Frankensteina

Miksturę tą alchemiczną z pewnością znali ząbkowiccy grabarze, Wacław Forster i Jerzy Freidiger, którzy z ciał ludzkich sporządzali zatruty proszek, który potem rozsypywali po domach, podwórkach, smarowali nimi klamki i kołatki w drzwiach. I choć powyższa receptura brzmi jak wyciąg z jakiego annału alchemicznego, nie trzeba żadnej magii żeby przy jej pomocy zabić człowieka. Ot, efekt rozkładu, bakterii gnilnych, braku nieznanej ówcześnie higieny i masz, śmiertelne zatrucie gotowe dla każdego kto z taką mieszaniną się spotkał. I chociaż, jak już wspomniałem, pojęcie higieny było wtedy nieznane, to przecież każda, najstarsza nawet religia wie, że kontakt z gnijącym ciałem do niczego dobrego nie prowadzi. Czemuż więc ząbkowiccy grabarze mieliby sypać wszędzie taki śmiercionośny proszek? Zapewne z czystej żądzy zysku, bo przecież każdy zmarły to dla nich źródło zarobku. I choć oburzać by się można na takie działanie, to przecież jeszcze nie tak całkiem dawno temu, w czasach o wiele wyżej stojącej moralności gazety rozpisywały się o łódzkich „łowcach skór” - więc czego wymagać od średniowiecznych grabarzy, nie szkolonych przecież w kwestii filozofii, etyki, itp.?

10 września 1606 roku aresztowano dwóch ząbkowickich grabarzy - Wacława Förstera, grabarza od 28 lat i jego pomocnika Jerzego Freidigera pochodzącego ze Strzegomia, z powodu mieszania i preparowania trucizn. Obaj zostali wydani przez parobka Förstera.
Dnia 14 września został aresztowany niejaki Weiber - były więzień i trzeci grabarz - Kacper Schleiniger, a 16 września aresztowano 87-letniego żebraka Kacpra Schettsa - wszystkich pod zarzutem trucia i rozprzestrzeniania zarazy.
4 października odprowadzono do więzienia Zuzannę Maß - córkę zmarłego urzędnika miejskiego Schuberta, jej matkę - Magdalenę Urszulę, obecnie żonę grabarza Schleinigera oraz Małgorzatę - żonę żebraka Schettsa”

  Kroniki miejskie Annales Francostenenses (1655), Marcin Koblitz

W takich warunkach dr Frankenstein tchnął życie w swego potwora

Zresztą, choć sam wyrok sądowy dosyć dobrze opisują kroniki miasta, to już okoliczności jego podjęcia pozostają większą tajemnicą. W czasach średniowiecznych ciężko było o uczciwy proces sądowy, i choć często oskarżenia potwierdzane były osobiście przez samych oskarżonych to niejednokrotnie ciężko powiedzieć na ile było to przyznanie się do rzeczywistej winy, a na ile była to chęć wybawienia od okrutnych tortur, którym poddawani byli podejrzani w ramach przesłuchania. Dodać należy, że był to przecież okres polowania na czarownice i notorycznego poszukiwania winnych głodu, zarazy i innych zdarzeń losowych – bo przecież gniew boży musiał być zawiniony przez jakiegoś grzesznika którego trzeba było spalić na stosie żeby przebłagać Boga... A dowody zawsze się znajdą, jak nie rzeczowe, to w postaci zeznań zawistnego sąsiada, wścibskiej baby która wszystko widziała, itp.

Potwór stworzony przez dr Frankensteina

„W mieście Frankenstein na Śląsku pojmano ośmiu grabarzy, wśród nich sześciu mężczyzn i dwie kobiety (według „Annales Frankostenenses” pięciu mężczyzn i trzy kobiety). Ci po torturach w śledztwie zeznali, że sporządzali zatruty proszek i tenże kilka razy w domach rozsypywali, progi, kołatki i klamki u drzwi smarowali, przez co wielu ludzi zatruło się i poumierało. Poza tym w domach skradli wiele pieniędzy, a także obdzierali trupy, zabierając im opończe. Rozcinali także brzemienne kobiety i wyjmowali z nich płody, a serca małych dzieci zjadali na surowo. Tamże z kościołów kradli obrusy z ołtarzy, a z ambony ukradli dwa nakręcane zegary. To sproszkowali i używali do swych czarów. Pewien nowy grabarz pochodzący ze Strzegomia zhańbił w kościele ciało młodej dziewicy. Inni jeszcze różnie niesłychane i straszne czyny popełniali (...)”. 

Newe Zeyttung, 1606r.

Śledztwo zazwyczaj ciągnęło się na tyle w czasie, że wszelkie objawy gniewu bożego ustawały, więc łatwo było pokazać, że skazanie oskarżonych (albo chociażby samo ich osadzenie) było miłe Bogu, a nawet jeśli nie – najważniejsze przecież było zadowolenie społeczeństwo, a motłoch szczęśliwy był widząc męczarnie umierających „za swe grzechy”.

Ratusz w Ząbkowicach - niemy świadek wyroku na grabarzach

„Najpierw ich wszystkich oprowadzano po mieście. Potem rozdzierano ich rozżarzonymi obcęgami i oderwano im kciuki. Starszemu grabarzowi oraz jednemu z pomocników mającemu 87 lat obcięto prawe dłonie. Potem obu razem przykuto do słupa, z daleka zapalano ogień i ich upieczono. Nowemu grabarzowi ze Strzegomia rozżarzonymi obcęgami wyrwano członek męski. Potem i jego wraz z innymi przykuto do słupa, gotowano i pieczono. Pozostałe osoby wprowadzono na stos i spalono”. 

Newe Zeyttung, 1606r.

Mroczna nawet w świetle słońca ruina zamku
w Ząbkowicach (dawny Frankenstein)
na okraszenie historii

Tak więc opowiastkę z pogranicza życia i śmierci mamy, wystarczyłoby udowodnić że brytyjska pisarka ją znała – i już mamy zgrabną teorię sugerującą, że to właśnie dolnośląskie Ząbkowice stały się zaczynem do stworzenia literackiego potwora i książki, która uważa się za pierwszą książkę science-fiction na świecie. Czy jednak takie ogniwo istniało? Trudno przecież znaleźć jakiekolwiek chociaż wzmianki o bytności Marii Shelley w Ząbkowicach lub w okolicach, a nawet samym Wrocławiu. Powiadają jednak, że wśród jej znajomych był pewien młodzieniec, który urodził się i wychował właśnie w Ząbkowicach, a później musiał wyemigrować w okolice Renu gdzie poznał się z pisarką. Czy pamiętał ten makabryczny wybryk z historii swego miasta, czy miał okazję przekazać ją pisarce w trakcie któregoś ze swych spotkań? Tego nigdy się nie dowiemy, dlatego wszystkich zainteresowanych zachęcam do sięgnięcia po ten klasyk literatury fantastycznej i ocenienia samemu.

A skoro już go przeczytacie, to zapraszam Was także na XXV Wrocławskie Spotkania z Fantastyką, poświęcone właśnie książce „Frankenstein czyli współczesny Prometeusz” Marii Shelley. Będzie okazja do podzielenia się waszymi wnioskami z innymi, będzie okazja posłuchania co na ten temat mają do powiedzenia inni, a i ja postaram się podać jeszcze kilka informacji rzucających pełniejsze światło na możliwe kulisy powstania książki. Tak więc, kto chętny – zapraszam was 7 lutego do Ośrodka Kultury Fantastycznej na ul. Tadeusza Kościuszki 35F, ostatnie piętro. Światło świec i odgłos wyładowań elektrycznych używanych do powtórzenia dzieła doktora Frankensteina upewnią was, że trafiliście we właściwe miejsce. A tymczasem – życzę wam interesującej lektury!