Człowiek w którym skreślono zło

Nawet lampy starały się ułożyć w imię jednego
z bohaterów wykreowanego w Kłaumcy

Internet co rusz obiegają wysypy obrazkowych mądrości mówiących, że zło jest z natury wpisane w c-zło-wieka. Jest to temat tak skrajnie powtarzany, że z obawy o dobro psychiczne społeczeństwa kolejne powielanie tego pomysłu powinno być karane z pełną surowością praw autorskich.

A jednak na kolana powaliło mnie kiedyś zdjęcie dziecięco radosnego Jakuba, który odkrył jakże oczywiste drugie, głębsze dno tej znudzonej prawdy. Że co pozostaje, gdy z człowieka usuniemy zło? A no ćwiek pozostaje, a że obecnie mało kto już pamięta pierwotne znaczenie tego słowa, to trzeba napisać, że Ćwiek pozostaje.

Zdjęcie pokazywało jakże charakterystyczne dla niego stany upojonego radością, przerośniętego, choć niedorośniętego jeszcze dziecka w wieku lat 30. I gdybym miał go oceniać według klasycznych zasad obowiązujących nasze społeczeństwo, to ciężko go ocenić pozytywnie. Bo przecież w tym wieku wypadałoby już dorosnąć, bo przecież nie wypada ubierać się jak „wyrzutek społeczeństwa” (czyt. w skórę nabijaną ćwiekami), baaa, jeszcze tak usilnie taki brak kultury promować...

Lecz chociaż jestem osobą wychowaną w miarę według wspomnianych „klasycznych zasad”, to jednak czasami budzi się we mnie to wyrodne „w miarę”. No właśnie, bo przecież subkultura metalowa to jednak częściej całkiem porządni ludzie, którzy po prostu nie lubią przelandrynkowanego życia, którzy czasem muszą oddać upust swym emocjom (i którym wychowanie nakazuje to zrobić w sposób kulturalny i nie przeszkadzający społeczeństwu – z tym drobnym nieporozumieniem, że społeczeństwo nie potrafi tego zrozumieć i wytyka odmieńców).

Mamusiu, ale ten zły pan bazgra po twojej ulubionej książce 

I właśnie do tej kategorii ludzi „porządnych w sposób dla innych niezrozumiały” muszę zaliczyć Jakuba Ćwieka. Wychowany na Metalice i Nirvanie, ubrany oczywiście w skórę i stonowaną koszulkę AC/DC... wbrew stereotypom człowiek wykształcony, obyty z literaturą, sztuką, baaa, kulturoznawca przecież, nawet dyplomowany. Człowiek, który umie wspaniale opowiadać, który to swą opowieścią pozwolił mi wyobrazić sobie, na czym polegał urok średniowiecznego barda – bo gdy pierwszy raz usłyszałem Ćwieka na DF-owej prelekcji, to tak sobie właśnie wyobraziłem wspomnianego barda. I pal licho, że chyba tylko ćwierć prelekcji wyszło mu na zadany temat, ważne było to, jak opowiadał. A że prelekcja zdaje się miała być o tym, jak pisać książki – no cóż, to przecież prezentując taki pokaz kwiecistej przemowy, dał przecież lekcję jak ciekawie używać swego ojczystego języka.

Co do oceny jego książek... no cóż, Kłamcę (cz. I) dziś już ciężko nawet na allegro dostać, a od dwójki zaczynać nie będę. Uhonorowana nagrodą im. Janusza Zajdla„Bajka o trybach i powrotach” jest co prawda świetna, ale jakoś internet dziwnie przemilcza tą część jego twórczości. Chłopcy – no cóż, nigdy nie przepadałem za Piotrusiem Panem, więc i pozostający w tym klimacie Chłopcy też mi nie bardzo podeszli, a więc i po Dreszcza raczej chętnie nie sięgnę. Pozostanie mi zachwyt nad bardzim talentem Ćwieka-opowiadacza, choć wierząc w jego prawdomówność w tej kwestii wolę żeby to pozostał bard opowiadający niż śpiewający.

Co do spotkania autorskiego... spora część mi gdzieś umkła w euforii robienia zdjęć. No cóż, grafik który zrobił nam to świetne logo na górze poprosił mnie abym posłużył jako (pół)oficjalny fotograf. No to trzeba się było postarać, a warunki oświetleniowe zapewnione przez wrocławskim empik nie były sprzyjające. Baaa, gdy spoglądam na zdjęcia z innych dreszczo-spotkań to mam wrażenie, że Wrocław jako jedyny się nie postarał – ale wbrew rzuconej rok temu przez Ćwieka opinii, że zdjęć pod światło się nie robi, to chyba jednak wyszły całkiem znośne.

Coś tam jednak się nasłuchałem. Po pierwsze, niestety powoli Ćwiek dorasta. Z młodego, pełnego radości chłopca powoli budzi się naiwny, gniewny wojownik, który chce walczyć o „lepszy świat”. I aż mi się nie chce podsumować wątków politycznych i kościelnych, które poruszył Jakub – choć z większością się zgodzę, to jednak pozostaje pytanie: po co rozpalać stosy? Żeby spłonęły i zadymiły atmosferę? Bo herezji, jak pokazuje historia, nie spalisz, ona zawsze się uchowa...

Nie no, człowieku, czy ty naprawdę zadałeś takie pytanie?

Co do ciekawszych tematów poruszonych przez Jakuba, to chociażby dyskusja o książkach już wydanych. I te kąśliwie, w sposób pełen ironii przeredagowane przez Jakuba pytania zadawane przez prowadzącego... no cóż, jeśli nie były one wcześniej uzgodnione z autorem, to tylko spokojnemu i radosnemu podejściu prowadzącego można zawdzięczać, że nie skończyło się awanturą równie karczemną, jak dyskusja o Smoleńsku, zwłaszcza, że pytający swą (miejmy nadzieję, udawaną) niewiedzą mógł co najwyżej rozdrażniać autora.

Co jeszcze? A no o planach wydawniczych. Że fani Chłopców mogą oczekiwać kolejnej części, że świeżo wydany Dreszcz też będzie kontynuowany, że jeśli chodzi o Kłamcę, to akurat nikt nie kłamał i kontynuacji nie będzie jak zostało to zapowiedziane w czwartej części. No, i że autor nie rozumie, czemu przyzwyczajeni do jego stosunkowo krótkich książek czytelnicy mogą być oburzeni „zbyt małą ilością stron” w przypadku książki, która ma ich akurat więcej niż zazwyczaj. Acha, i że Ćwiek jest jednym z tych nielicznych autorów, którzy kolejne książki, choć krótkie, to za to dosyć często wydają, i nie będzie charakterystycznego dla wielu autorów długotrwałego, czasem przeciągającego się w nieskończoność wyczekiwania na kolejną część.

W kolejce po autograf Ćwieka

Będzie też coś innego. Coś, co niektórzy autorzy piszą u szczytu swej sławy, a co Ćwiek chce napisać wcześniej: poradnik dla początkującego pisarza. Jak słusznie zauważył Jakub, te pisane przez zbyt doświadczonych autorów, często są poradami od osób, które już dawno zapomniały, jak zaczynały, które są już na zupełnie innym stadium rozwoju niż ich odbiorca, które przeskakują ten początkowy etap pisania. Dlatego Jakub nie chce pisać poradnika jak dojść do szczytów sławy – to raczej ma być książka, jak od samego zera dojść do momentu, na którym Ćwiek jest teraz. A niech sobie potencjalny czytelnik oceni, czy to jest to, co chce kiedyś osiągnąć...

Na koniec, część która dla niektórych fanów jest jedynym powodem przyjścia na spotkanie: autografy i podpisywanie książek. Dla niektórych autorów to w zasadzie żmudny obowiązek – ale nie dzieje się tak w przypadku Ćwieka. Karmiony swą sławą i zachwytem rozkochanych fanek, dopiero teraz nabiera prawdziwej energii i humoru. Nie ma już miejsca na złośliwość, jest tylko radość, humor i żart. Najwspanialsza natura Ćwieka – mały, radosny chłopiec, który chciałby się tylko bawić...  

Dawno, dawno temu na planecie Tatooine...

Star Wars Matrioszki

Dawno, dawno temu, w odległej galaktyce ... z pewnością tak właśnie będzie mógł Wedge będzie mógł opowiadać swym wnukom o swojej wspaniałej prelekcji o tym, jak to Disney opanował zarówno jasną, jak i ciemną stronę Mocy. Na szczęście trzeci już z kolei wrocławski konwent gwiezdno-wojenny odbył się całkiem blisko domu, a i kwestie jego terminu nie wymagały podróży w czasie, więc w sobotę skierowałem się do leśnickiego zamku.

Coś dla kobiet, czyli galaktyczne ciuszki

Trójka pilotów rebelii

O tym, że Gwiezdne Wojny to tematyka popularna nie tylko w wąskim gronie "nerdów" wiedziałem już wcześniej, jednak zainteresowanie konwentem zaskoczyło zarówno mnie, jak i zapewne organizatorów. To co działo się na zamkowych korytarzach przeszło chyba wszystkie najśmielsze oczekiwania, co akurat nie spotkało się z moim zadowoleniem, bo na parterze nie dawało się nigdzie przejść, a już robienie zdjęć w galerii w ogóle nie miało sensu z powodu włażących w kadr tłumów. Nie pozostawało nic innego jak zadekować się na którejś prelekcji. I choć moda także gwiezdno-wojenna to nie jest to, co interesuje przeciętnego mężczyznę, to trzeba przyznać prelegentce, że ogrom włożonej pracy sprawił, że nawet mnie zainteresował ten zapowiadający się nieciekawie temat. Już pomijając nawet ciekawostki co do zasad doboru stroju, w stylu dlaczego dany bohater ubierał się tak a nie inaczej czy statystycznie, co ile sekund księżniczka Leia zmienia swój ubiór i jak na tym tle wygląda i jak na tym tle wypada Han Solo, to naprawdę ogromne wrażenie robiły przygotowane szkice strojów galaktycznych, często tworzone na podstawie szczątkowych opisów w książkach.

Wpływ ceny odkurzacza na strój klona

Gwiezdny łowca nagród na tle komiksu Przemysława Truścińskiego

Potem to, co interesowało mnie najbardziej - tajniki tworzenia kostiumów. I choć wciąż nie mam zamiaru tworzyć własnego, to na szczęście na prezentacji pokazane było to, czego brakuje mi na blogu Svena Jokssona - szczegółów technicznych wykonywania poszczególnych elementów. Tak więc było o używanych materiałach, o obróbce i doborze plastiku, o tym jak cena odkurzacza wpływa na strój szturmowca i z jakimi fachowcami trzeba się zaprzyjaźnić, bo pewnych rzeczy raczej nie wykona się w domu. Oczywiście było też o farbach, dlaczego nie należy robić kostiumu w domu, i wielu istotnych problemach związanych z przygotowaniem stroju. No i o tym, jak to dbałość o szczegóły ujawnia pewne niedoskonałości filmu - już pierwsze próby odtworzenia komputerowo wygenerowanych klonów ujawniły, że ich stroje tak bardzo ograniczają ruchy, że praktycznie niemożliwa jest walka w takim stroju.

Moonwalk szturmowców i małego Jody

Moonwalk małego Jody

A potem było to, co miało okazać się główną atrakcją - przedstawienie "Zemsta Sithów". Po przedstawieniu zaprezentowanym ponad dwa lata temu na poprzednim Tatooine, spodziewałem się naprawdę wspaniałego, kabaretowego wystapienia. Niestety,  choć wykorzystano oryginalną koncepcję muzyczną przedstawienia, tym razem  okazało się ono  ciągiem pojedyńczych gagów, na poziomie skierowanym do dzieci czy innego prostego, nie wymagającego widza. Do tego dorzućmy problemy techniczne (słabe nagłośnienie, aktorów ledwo było słychać w pierwszych rzędach, nawet gdy akurat dzieciaki siedzące na przedscenie nie raczyły głośno podniecać się piosenką "Ona tańczy dla mnie") i raczej nie powstaje zbyt pozytywny wizerunek przedstawienia. Choć mimo wszelkich wpadek, w pamięci na długo pozostanie wspaniały wizerunek szturmowców i małego Jody tańczącego w rytm muzyki Michaela Jacksona. Aha, no i innowacyjna technologia tworzenia napisów 3D.

Radość zwycięstwa

Ewenementem tegorocznego konwentu okazał się konkurs na amatorski strój gwiezdno-wojenny. I trzeba przyznać, że poziom tworzonych strojów zaskoczył samych organizatorów, a niektórych uczestników wręcz natychmiastowo zwerbowano by do Rebellegionu czy 501-ki, jednak na przeszkodzie stanął wiek. Choć żaden z uczestników nie potrafił opisać swojego stroju ani kryteriów wyboru postaci tak doskonale, jak zrobiła to mistrzyni Zula na konwencie Love4 (i jedynie jawy mogły tłumaczyć się problemami językowymi), to naprawdę kostiumy robiły wrażenie. Wyróżnić trzeba kostium R2D2, który w połączeniu z pilnującymi go dwoma rycerzami Jedi zasłużył na główną nagrodę. To tylko dzięki niemu mała dziewczynka, mimo przebywania na wózku (chyba złamanie nogi) nie została pozbawiona frajdy wystąpienia w konkursie wraz z rodzeństwem. 

Mały Luke Skywalker na tle innych uczestników cosplayowego konkursu

I tylko szkoda, że ze względu na godzinę, część cosplayowców których widziałem rano nie dotrwała do konkursu, więc teraz żałuję, że części przebierańców nie wyłuskiwałem z tłumu i nie robiłem im zdjęć od razu. Z takich "utraconych zdjęć" największe wrażenie zrobiło na mnie dorosłe wykonanie księżniczki Lei - mimo zastosowania prostych środków (odpowiednio dobrana, biała sukienka - albo trochę dłuższa bluzka, fryzura w charakterystyczny, "kręcony kok") skojarzenia z pierwowzorem było wręcz oczywiste.

Gdy słońce zachodzi za horyzontem

Szachy jako kosmiczna gra wojenna

Gdy skończyło się przedstawienie i konkurs strojów, słońce już powoli zachodziło za horyzontem, a konwent zbliżał się ku końcowi. Nawet największych fanów gwiezdnych wojen powoli brało zmęczenie, a niektóre sale już dawno opustoszały z powodu braku atrakcji. Jednak wciąż jeszcze można było spotkać ludzi prawdziwie napędzanym Mocą, bo czym innym daje się wytłumaczyć entuzjazm Wedga mówiącego o disneyowskiej przyszłości Disneya? No cóż, sam z obawą patrzyłem na zakup podobno podupadającego już imperium Georga Lucasa, obawiając się przerobienia Dartha Vadera na jakąś przypominającą Myszkę Miki parodię, jednak Wedge wyjątkowo optymistycznie przedstawił zupełnie inną wizję. I choć to praktycznie predykcja nie wiele lepsza od wróżenia z fusów, to i tak pewne jest, że zamiast katastrofy czeka nas spektakularny sukces. A nawet jeśli jednak wyjdzie katastrofa - to z pewnością będzie to katastrofa spektakularna, że każdy, dosłownie KAŻDY fan gwiezdnych wojen powie: TAK, tak właśnie to miało wyglądać, tego właśnie oczekiwałem. Baaa, zapewne tak właśnie powie każdy fan Star Treka, który jeszcze dziś z bezzasadnym uporem maniaka bezmyślnie powtarza " Starwarsowiec twój wróg, Starwarsowiec twój wróg". No cóż, o tej prelekcji mogę powiedzieć tylko jedno, parafrazując wielokrotnie powtarzaną przez autora sentencję: Wedgu pokazał nam, jak należy prowadzić prelekcje. I chyba muszę ją uznać za najlepszy punkt konwentu

Małe jawy na pustynnej Tatooine

Wydawałoby się, że to już koniec, że ile może człowieka dobrego spotkać w ciągu jednego dnia, ile atrakcji można spotkać w tak krótkim czasie? No tak, ale tam w planie jeszcze coś jest, jakaś gwiezdnowojenna technologia. Więc jakże to wypadałoby mi odpuścić prelkę o  robotach i droidach? No więc, oprócz poznania robotów które w obecnych czasach nie zawsze okazują się mocno predykcyjnym science-fiction a otaczającą nas rzeczywistością (jak chociażby roboty medyczne wykonujące operacje medyczne) dowiedziałem się ciekawostki dotyczącego samego słowa droid. Humanistycznej ciekawostki, żeby było ciekawiej, choć przecież chodzi o słowo raczej pochodzące z działki inżynieryjnej.Bo choć odrzucając dwie początkowe litery z rzadko używanego nawet wśród robotyków słowa android (oznaczającego dowolnego robota humanoidalnego) George Lucas nie wykazał się specjalną kreatywnością, to jednak słowo "droid" zostało zastrzeżone w urzędzie patentowym i nikt nie ma prawa go używać w produktach komercyjnych bez zgody Lucasfilmu. 

Gwiezdno-wojenne hulanki

Star Wars - zestaw kuchenny 

Podobnie jak i na poprzednim konwencie nie obyło się bez ciekawostki. Pamiętacie pijaczków spod leśnickiego sklepu, którzy (w niekoniecznie pijackim zwidzie) zobaczyli Dartha Vadera, a nawet usłyszeli jego sapanie, które w ciemności rozpraszanej jedynie przez słabą lampę musiał brzmieć wyjątkowo przerażająco? Tym razem gwiezdno-wojnowcy nie okazali się czynnikiem sprzyjającym zostaniu abstynentem, raczej wręcz odwrotnie, okazali się ofiarą nałogu. A konkretniej pijakiem okazał się przesympatyczny robocik R2D2. Jak mawia pogłoska, aktor odgrywający rolę uwielbianego przez wszystkich droida często korzystał z zacisza swego "gabinetu" spożywając w trakcie pracy w swoim oklejonym "typowo męskimi plakatami" zamknięciu mocniejsze trunki. To teraz wyobraźcie sobie, jakie musiało być przerażenie pozostałej części filmowej ekipy, gdy na pukanie do stojącego w słuńcu Tunezji metalowego, zamykanego od środka na śruby blaszanego kostiumu nie było żadnej reakcji? Na szczęście, po kilkugodzinnym "odpoczynku" w cieniu, wytrzeźwiały aktor się odezwał...  

Darth Maul na tle komiksów Przemysława Truścińskiego

Cytat na 10 kwietnia...

Dziś wyjątkowo inny cytat. Nie o Wrocławiu, nie napisany we Wrocławiu, ale o patriotyźmie. Choć w trochę innym ujęciu niż u Ziemiańskiego czy Szmidta...

- Czy śpiewałeś kiedyś hymn państwowy?
- Och, wiele razy.
- Ale nie tak oficjalnie.
- Znaczy, żeby pokazać że jestem patriotą? Na bogów, nie! To byłoby... dziwaczne - uznał kapitan.
- A jak jest z flagą?
- No oczywiście, codziennie jej salutuję.
- Ale nie wymachujesz nią ani nic? - upewnił się major.
- Chyba parę razy machałem taką papierową, kiedy jeszcze byłem mały. W urodziny Patrycjusza, czy coś takiego. Staliśmy na ulicy, on przejeżdżał, a my krzyczeliśmy "Hurra!".
- A potem już nigdy?
- Nie, Clive. - Kapitan był trochę zakłopotany. - Bardzo bym się zaniepokoił, gdybym zobaczył człowieka, który wymachuje flagą i śpiewa hymn. To coś, co robią cudzoziemcy.
- Naprawdę? Czemu?
- My nie musimy pokazywać, że jesteśmy patriotami. [...] Nie warto robić zamieszania, by się przekonać, że jesteśmy najlepsi. My to wiemy.
Terry Pratchett, Straż nocna, str. 250-251

Na barykadach sierżant Sam Vimes (a właściwie może John Keel) pilnuje, aby nie rozpętało się piekło. I choć uważam, że czasem trzeba   swej ojczyźnie, , jak kobiecie, powiedzieć "Kocham cię", to jednak nie podoba mi się corocznie rozpętywane piekiełko i polityczna szopka. Może to już czas zakończyć wojnę polsko-polską, zanim liczba ofiar śmiertelnych będzie większa od 96? 

Komiksowy świat, nierealny świat

Choć obecnie mało czytuję komiksów, a w kwestii kultury fantastycznej raczej gustuję w literaturze i filmie, to jednak ciężko byłoby mi powiedzieć, że „opowieści obrazkowe” to obca mi branża. Ja też wychowałem się na Kajku i Kokoszu, Tytusie, Romku i A'tomku czy wreszcie na Thorgalu. Zresztą, tak jak literatura zupełnie poradziłaby sobie bez komiksu, to już ciężko byłoby sobie wyobrazić kino fantastyczne choćby bez bohaterów Marvela czy DC Comics.

Dlatego też tworząc bloga o fantastyce we Wrocławiu ciężko byłoby opuścić otwarcie pierwszej w Polsce Galerii Komiksu i Ilustracji, która to właśnie otworzyła się w leśnickim zamku. To oczywiście miejsce, które fanom bloga jest już z pewnością znane chociażby z konwentu Tatooine czy Dni Fantastyki, jednak w tak oryginalnej roli występuje chyba po raz pierwszy.

Przemysław Truściński na tle jednej ze swoich prac

Na pierwszy rzut poszedł Przemysław „Trust” Truściński, szerszemu gronu znany zapewne z Gazety Wyborczej (dodatek stołeczny). Jednak fani fantastyki mieli raczej okazję poznać go na łamach Nowej Fantastyki czy Feniksa. To także on jest autorem projektu graficznego Wiedźmina jako gry komputerowej czy komiksu Wiedźmin The Witcher czy ilustracji

Jeżeli chodzi o twórczość autora... no cóż, z pewnością rozczaruje się ktoś, kto szuka klasycznego piękna w tej grafice. Ale to chyba charakterystyczne dla komiksów. 

Jednak style rysowania są tu przeróżne. Od postaci w swych kształtach równie ostrych i surowych, jak ich charaktery, po postacie i krajobrazy na tyle realistyczne, na ile tylko pozwala fantastyczna tematyka obrazów. Od obrazów tworzonych setkami równoległych i prostopadłych kresek, poprzez precyzyjnie odwzorowane kształty stworzone z samych konturów aż po prawie klasyczne kształty z pełnymi wypełnieniami i cieniowaniem, tyle że z narzuconą pewną tonacją barwną.

No cóż, gdy oglądam te komiksowe dzieła, i gdy rozmawiam z artystą który twierdzi, że już od 8 roku życia wiedział, że to co chcecie robić w życiu to komiksy, to przypomina mi się kolega z podstawówki. Też fascynował się komiksem (głównie był to Thorgal, m.in. ze względu na dokładność wykonania obrazów), styl malowania też był równie „bobowaty” jak on to ujmował. Co prawda nie miał tyle talentu (lub szczęścia) co mój kolega, to jednak też żyje ze sztuki, i nawet ma swoje wystawy w mieście artystów – Paryżu. A może to, że pochodził z prowincji jeszcze bardziej odległej od artystycznych ośrodków sprawiło, że nie dostał się na wymarzony kierunek studiów na ASP? Cóż, trudno powiedzieć mnie, laikowi...

Przemysław Truściński, ilustracja do książki "Czerwona mgła"

Wracając jednak do wystawy. Z pewnością nietypowa, z pewnością daleka od klasycznych kanonów piękna. A mimo to, zdecydowanie mogę ją polecić, i wcale nie tylko z powodu swej nietypowości. Styl Przemka Truścińskiego z pewnością jest ciekawy, i to nie tylko dla fanów fantastyki. I tylko pozostaje pytanie: skoro artysta będzie obecny na najbliższych Dniach Fantastyki, to czemu jego wystawa zniknie do tego czasu z zamku? Miejmy nadzieję, że choć pojedyncze ilustracje będą zdobić korytarze w czasie tego konwentu...

Przemysław Truściński na tle swoich prac

Informacje praktyczne:

Adres:                   CK Zamek, plac Świętojański 1, Wrocław-Leśnica

Czas trwania:       do 7 maja

Bilety:                  wstęp bezpłatny

Apokalipsa w Sky Tower

Dziś dla odmiany recenzja. Recenzja książki o Wrocławiu, oczywiście recenzja książki fantastycznej. Bo z natłoku fantastycznych wydarzeń gdzieś mi umyka ta początkowa, książkowa idea bloga, ale i po to, aby zaakcentować pewne książki. Oczywiście, nie będzie tu recenzji książek Ziemiańskiego czy Szmidta, bo tych chyba nie trzeba reklamować, ale książek mniej znanych, zapewne przeoczanych wśród tysięcy innych pozycji na księgarskich półkach.

Na początek, zgodnie z nowymi nurtami, idzie ebook, książka które nie została w ogóle wydana w klasycznym ujęciu tego słowa. Szklane Miasto Marka Dryjera to opowieść o tym, jak po wybuchu bomby atomowej (o dziwo, znów w pobliżu katedry) miasto opanowuje horda zombie, a bohater kryje się przed nimi w budynku SkyTower.

Źródło: strona kompleksu Skytower.pl

Pierwsze wrażenie? Zdecydowanie kiepskie. Pierwsze co uderza, to zdecydowanie ciężki język. Już na początku autor tak buduje zdania, że czytający co chwila gubi sens zdania i się zastanawia, co w tym tekście jest nie tak. Pal licho długie, rozbudowane zdania, to w końcu także mój styl pisania, a i lektura Achai też robi swoje. Gorzej, gdy autor co chwila zmienia podmiot swoich wypowiedzi... wielokrotnie przerywałem czytanie, żeby analizować jedno czy dwa zdanie i zrozumieć, że to jednak ktoś inny wykonuje opisane czynności.

Co gorsze, fabuła zdecydowanie odbiega od klasycznych standardów opowieści fantastycznej, do jakich przyzwyczaił nas Szmidt, Orbitowski czy Ziemiański. Wydarzenia dzieją się w sposób chaotyczny, jakby „zabrakło im geometrii wykreślnej”. Bohaterowie zakładają improwizowane maski stworzone według naukowych zasad, a już za chwilę zachowują się tak, jakby mieli odkryte głowy, mimo że nic z nich nie ściągali. Autor opisuje radość z ich dotarcia do upragnionego 45-tego piętra na którym czekało na nich zbawienie zapominając, że trzy pościgi temu dokładnie na tym samym piętrze zrobili sobie dłuugi piknik, nie szukając cudownego „artefaktu” w postaci telefonu satelitarnego.

Źródło: LC CORP

Także światu stworzonemu przez Dryjera brak jakiejś żelaznej konsekwencji. Bomba wybucha na moście Grunwaldzkim, a już za chwilę bohater znajduje się w budynku Sky Tower, mimo iż po drodze ratuje kobiecie życie. W normalny dzień zajmuje to całkiem sporo czasu z powodu dużego ruchu samochodów – a co, gdy nagle kierowcy tych wszystkich samochodów równocześnie zginą, a rozpędzone, niekontrolowane pojazdy zderzą się ze sobą tworząc praktycznie „samochodową barykadę”? Że nie wspomnę o wysiadaniu z helikoptera gdzieś na wysokości 40-tego piętra czy o powstałym w miejscu Odry kraterze i rzece, która przez zwykłe zapomnienie autora pewnie czeka sobie gdzieś w oddali, ale uparcie nie chce wypełnić powstałej dziury.

Kreacja bohaterów też kuleje. Bo tak jak logicznym wydaje mi się, że tylko specjalista od nuklearnej zagłady wie, jak przeżyć pierwsze minuty po jądrowym wybuchu, tak już mało prawdopodobne wydaje się, że w takim momencie osobą której akurat pomoże będzie główna architektka świeżo wybudowanego drapacza chmur. Gdy jeszcze okazuje się, że ten sam naukowiec był w Japonii i pobierał nauki od samego mistrza mieczy samurajskich, a w budynku wisi sobie i czeka na naszego bohatera właśnie tego typu oręże, to już ojciec będący wysoko postawionym oficerem wojskowym który teraz lata helikopterem na każde zawołanie niczym zwykły kapral jest niczym warner-brosowski kojot, który wyciąga armatę zza pazuchy „bo akurat wpadł na taki pomysł”.

Wątpliwości i rzekomych niedopatrzeń jest tu mnóstwo, a świat horroru wypełniony fizyką z kreskówek o strusiu pędziwiatrze wydaje się straszną niedoróbką. Słowem, czysty surrealizm, niczym rzeźba Salvadora Dali stojąca przed głównym budynkiem. I gdy dochodzi do mnie ta myśl, nagle zmienia się odbiór książki. Dopiero teraz zrozumiałem, że to nie klasyczna powieść wypełniona fabułą, a raczej surrealistyczna powieść psychologiczna, w której wydarzenia są tylko tłem dla oddania emocji. Zdania, w których autor chaotycznie zmienia podmioty, częste retrospekcje przez które czytelnik już nie wie, czy w danym momencie mowa o dawnym dzieciństwie głównego bohatera czy o dzieciństwie świeżo przygarniętej dziewczynki, chaotyzm wydarzeń – to wszystko jakby miało jeden cel: oddać zagubienie człowieka postawionego w jakże ekstremalnej grze, w której na dodatek nie zna reguł. Jedyne co wie, to że te reguły się zmieniły, lecz nawet nie wie, jak drastycznie. To zagubienie potęguje chaotyzm działań naszych bohaterów, którzy np. biegają co chwila z góry na dół i z powrotem, nieuwzględnianie konsekwencji działań (bo skoro bohater założył maskę i autor skupia się na podkreśleniu zawężonego pola widzenia, to nie może za chwilę biegać jakby wszystko wokół widział) czy zaburzenia fizyki (jest jasno, a nagle się okazuje bohater brnie w ciemności czy wspomniane wysiadanie z helikoptera na wysokości 40-tego piętra) czy geografii.

Fot. by Mieczysław Michalak / Agencja Gazeta

Słowem, Szklane Miasto Marka Dryjera to ciężka książka. Mimo to, myślę, że warta przeczytania, choć raczej z nastawieniem „przeczytajmy coś innego niż zazwyczaj”. Co prawda nie jest długa, jednak strasznie zagmatwana, więc przeczytanie jej na 2-3 razy może stanowić pewien problem – mimo to, odradzam dzielić ją na mniejsze kawałki, bo nie odnajdziecie się w świecie bohaterów na tyle, aby jej nie odrzucić. Tak więc czytanie w autobusie, w przerwie między jakimiś zajęciami raczej odpada. Za każdym razem umysł przez kilka stron będzie się bronił przed chaosem...

I uprzedzam: choć autorowi udało się uniknąć przewidywalnego zakończenia, to nie warto go czytać na siłę. Bo wali ono w łeb takim filmowym patosem, że nawet amerykańskie filmy wojenne się przy tym chowają...  

Dom, który straszy ciszą

W zasadzie, to już sama wioska przyjęła mnie nienaturalną ciszą i spokojem. Choć było jeszcze ciepło, to w wiosce panował jakiś surrealistyczny spokój. Nie było dzieci hałasujących w zabawie, nie było mężczyzn popijających piwo przed sklepem czy osób wypoczywających na ogródkach. Wioska sprawiała wrażenie opuszczonej, a snująca się wokół mgła tylko pogłębiała to wrażenie. Nie było tej mgły na tyle dużo, żeby zasłaniała słońce i odstraszała od wyjścia z domu, jednak z pewnością starczało tej delikatnej warstwy aby rozmyć kontury odleglejszych domów.

Tymczasem dalej szedłem szlakiem, zielonym bodajże, który delikatnie odbijał od utwardzonej drogi. Gdy przechodziłem koło tego dworku, moją uwagę przykuła przyklejona do nich ruina. Gdyby nie ona, z pewnością nie pomyślałbym nawet, że jest to porzucony dom, do którego można bezkarnie wejść.

Ruina, jak ruina. Przybudówka budynku posypała się z czasem i choć pozostała jeszcze większość ścian, to praktycznie górne piętro nie miało już podłóg. Nie mogła to być jednak bardzo stara ruina, bo na ziemi wciąż leżały zwalone belki, które z pewnością stanowiły kiedyś konstrukcję sufitu. Prawie że dawało się po nich wejść na górę, jednak brakowało kawałka deski, a będąc sam nie chciałem ryzykować. Tak więc obszedłem tą zburzoną dobudówkę, zaglądając do piwnic, w których jednak nie odnalazłem nic ciekawego. Jedynie wychodząc z tej ruiny spotkałem ceramicznego potwora, zapewne pozostałość po dawnej rurze kanalizacyjnej, dziś raczej przypominającą jakąś poszarpaną ośmiornicę... czy może raczej Cthulthu, którego antologię właśnie omawialiśmy dzień wcześniej na Wro-SFach?

Tymczasem mijając tą „ośmiornicę” pokiereszowaną równie mocno, jak i reszta przybudówki, zauważyłem, że do niezniszczonej części budynku można wejść... baaa, żeby tylko „można”, to wręcz trzeba było. Swym artystycznym zniszczeniem wnętrze budynku przyzywało do środka. No cóż, najwyżej skróci się kawałek szlaku, ale jakże tu nie skorzystać z takiej okazji? Porzucone wnętrza wyglądały przepięknie w swym zniszczeniu. Artystycznie łuszczące się płaty farby, zamurowane okna w których mróz lub ptaki wybiły tylko małe szparki, którymi światło wlewało się do środka – rozświetlając swymi promieniami tylko wybrane fragmenty pomieszczenia, pozostawiając w cieniu tajemnicze zakamarki. Słowem, dom dawno już opuszczony, ale wciąż na tyle młody, że nie zdążyły się tu osiedlić żadne duchy. No i te schody... niczym z fotografii mistrzów, gdzie oświetlone zostały tylko poszczególne ich stopnie, pozostawiając zacienione pozostałe obszary. Tak, jakby ktoś świetlną plamą wskazywał, gdzie udać się dalej. 

Trzeba przyznać, że pierwsze piętro nie robiło już tak wielkiego wrażenia. Może dlatego, że wyrwany kawał ściany dawał pełny dostęp słonecznemu światłu, przeganiając stąd wszelkie strachy. Podobnie okna, tu już w pełni przeszklone, nie dawały żadnego schronienia mrocznym zjawom, które tworzyły urok rzucony na ten dom? Czy może te sufity, czasem dziurawe, częściej jednak jedynie tworzące bąble wyginające się do środka pokoju, które wyraźnie wypychały wszystko, włącznie z powietrzem, z pomieszczenia? A więc warto było jedynie iść tak, jak nakazywała droga – brak drogowskazów oznaczał, że to nie miejsce czy pora aby skręcać i z pierwszych schodów widać trzeba prosto, na drugie, prowadzące na tajemniczy strych.

A strych w pełni opanowany był przez mrok. Nieliczne sufitowe otwory tylko gdzieniegdzie dawały odrobinę światła. Porzucone dawne gniazdo os jedynie wzbudzało obawy – że choć już dawno spadło, to może wciąż w nim żyją osy, które, wzbudzone wizytą niespodziewanego gościa, mogłyby zacząć bronić terenu? Uginające się pod nogami deski podłogowe nakazywały utrzymywać wzmożoną czujność. I do tego obawa – a może jednak ten teren do kogoś należy? Może właściciel przyjdzie i potraktuje mnie jak intruza, jak złomiarza próbującego wyrwać resztki miedzi ze ścian? Nawet nie spyta, zanim uderzy podstępnie od tyłu czy strzeli z jakiejś broni palnej? Ale nie, nie słychać żadnych odgłosów jakby ktoś się zbliżał. Raczej trzeba uważać na te uginające się deski... i tylko to ciągłe wrażenie, jakby ktoś mnie obserwował.

Tymczasem udało się dojść do drugiej części strychu. Dwa czy trzy malutkie schodki odgradzają od drugiego pomieszczenia. W umyśle budzi się jakieś dziwne uczucie... tak jakby z jednej strony coś kazało mi iść dalej, a z drugiej... jakby ostrzegało, że doszedłem do jakiejś ostatecznej granicy. Ostatniego punktu, w którym mogę się wycofać – jeśli go przekroczę, to tajemna siła która mnie tu przyzywała miała mnie zatrzymać za tym progiem. Tak, jakby ta siła kusiła – ale równocześnie w ostatniej chwili dawała szansę samodzielnego wyboru. I zawróciłem... wchodząc na pierwsze schody, wciąż miałem wrażenie, że jestem obserwowany.Rozsądna półkula umysłu szybko znajduje wytłumaczenie – wywrócony daszek stojącego obok wózka dziecięcego ułożył się tak, że podświadomość widzi w nim budkę suflera i sama próbuje odnaleźć tego pomocnika aktorów – a skoro go nie ma, to przecież znaczy że się skrywa, chowa, podgląda z ukrycia. No właśnie, próby zracjonalizowania strachów schodzą na manowce, ukryte w umyśle demony i zjawy, hodowane od dzieciństwa, dziś nie pozwalają pracować tej rozsądnej, lewej półkuli. Dziś prawa półkula odbija sobie za te lata jej słabszego użytkowania, za racjonalne podejście do życia, za pracę inżynierską. Raz pobudzona, postanawia wykorzystać każdą chwilę przewagi, odbić sobie za lata jej niedoceniania...

Gdy wychodzę z budynku, tym samym szlakiem wracam do głównej drogi. Obok mijam piękną, zniszczoną stodołę. Z chęcią bym zajrzał do środka, lecz nie dziś. Na dziś starczy mi już porzuconych budynków. Więc tą samą drogą, pozostawiam za sobą porzucony dwór. W umyśle wciąż kołata pewne złudzenie – że choć w żadnym momencie nic mi się nie stało, to może w którymś momencie przekroczyłem tajemną granicęmiędzy życiem i śmiercią, że to już nie ja, tylko jakiś duch błąkający się po świecie i nie potrafiący już dojrzeć żywych. Bo jakoś przez kilkanaście minut nikogo nie spotykam, jedynie gdy wyszedłem z dworu nagle rozszczekały się psy. Jakby zauważyły jakieś paranormalne zło, charakterystyczne dla duchów. No, i gdy wychodzę, jeszcze drugi raz się odzywają, szczęśliwe, że ta niewiadoma siła już sobie poszła – jednak pomiędzy jedną i drugą falą ujadania siedzą cicho, z podkulonym ogonem, żeby tylko nie dać się zauważyć niebezpieczeństwu, które mogłoby je momentalnie rozszarpać. Dla pewności zrywam jabłko z rosnącego obok drzewa, wbijam w nie zęby żeby poprzez smak ziemskiego jedzenia poczuć, że wciąż żyję – i smak czuję...

Choć nie jestem specjalnie wierzący, a moja wiara to raczej efekt wielowiekowej tradycji naszego kraju, to tego dnia czułem, że nie mogę przejść obojętnie koło trzebnickiej katedry. Tak, dla pewności – bo przecież duch nie wejdzie tak łatwo na uświęcony teren? A jednak wnętrze nie uspokaja – lekko przyciemnione, wysokie pomieszczenie za jakąś godzinę czy dwie będzie wyglądać jak w Katedrze, animowanym filmiku Bagińskiego. Ciszę wewnątrz zakłócają tylko nieliczne szepty modlitwy kilku staruszek, co jeszcze bardziej podkreśla gotyckość tej sceny. Przechodzę koło sarkofagów kryjących ciała zmarłych dawno temu władców, po czym schodzę do krypty. Po powrocie na górę, odkrywam przecudny ołtarz w bocznej nawie, przysuwam się bliżej do odgradzającej kraty. Gdy już czynię znak krzyża, „W imię Ojca, i Syna, i Ducha Świetego”, gdy już ręka dochodzi do splotu słonecznego gdzie miała zakończyć rytualny ruch...

OJCZE NASZ, KTÓRYŚ JEST W NIEBIE

… niczym huk pioruna niesie się głos modlitwy, idealnie zsynchronizowane głosy kilkunastu staruszek rozdzierają wszechobecną, mroczną ciszę. Jeszcze przed chwilą nie uświadamiałem sobie ich obecności, a tu nagle tuż zza pleców słyszę ich miarowe mamrotanie, wzmocnione akustyką pradawnych sklepień. I do tego trochę inne niż zwykle słowa modlitwy, do której przecież byłem przyzwyczajony od dzieciństwa. Cisza, która nagle zagrzmiała, i do tego całkowite zaskoczenie – to wszystko sprawiło, że skołatana obawami dusza nagle, na krótką chwilę, chciała wyrwać się z ciała.

Hałas kroków na bruku

I tylko, gdy wyszedłem z katedry, ten hałas kroków na bruku, jakbym ze strachu nagle zaczął mocniej uderzać butami o podłoże. Ale nie, poczekaj, przecież odgłosy są normalne – to jedynie w tej ciszy dopiero sobie uświadomiłem ich istnienie. Dopiero teraz zrozumiałem, w jaki sposób tamten dom straszył. Nie było przecież żadnych strasznych widoków, nie było żadnego nieprzewidywalnego trzeszczenia starych drewnianych belek  charakterystycznych dla domów zamieszkanych przez duchy. Baa, jakoś tajemniczo nie odzywały się nawet deski uginające się pod ciężarem butów. Nic, tylko to nagłe, diaboliczne wręcz szczekanie psów – tuż przed tym, gdy wchodziłem do tamtego domu, i tuż po tym, jak z niego wyszedłem. Nie szczekały nawet wtedy, gdy dopiero zbliżałem się do wioski, jak mają to zwykle w zwyczaju. Jedynie w momencie wchodzenia i opuszczania budynku... Teraz już znam naukowe wytłumaczenie tych obaw, baaa, znam nawet naukową nazwę na to. 

Deprywacja sensoryczna – czyli pozbawienie lub redukcja bodźców działających na zmysły człowieka. Ta sama deprywacja, którą Stanisław Lem opisuje w swojej książce, ta sama, która sprawiła, że pilot Pirx o mało nie oszalał w basenie, mimo iż nie było żadnego fizycznego zagrożenia. Wtedy ta sama deprywacja dopadła mnie, wtedy zabrakło wszelkich dźwięków, gdy nie słyszałem nawet swych kroków. Czasem mówi się, że gdy ktoś straci wzrok, to bardziej czułe stają się zmysły dotyku i słuchu, pozwalając człowiekowi dalej żyć w świecie. Jednak nikt nigdy nie mówi, co zastępuje głuchemu człowiekowi zmysł słuchu. Dziś już wiem, że jego miejsce zajmują duchy, strachy i demony...

Wszystkie strachy PRL-u

„Więc niezbędnym jest, aby widza tak nastraszyć, tak dognębić w kinie, aby po wyjściu z kina wszystkie życiowe problemy zdawały mu się błahostkami, czyli żeby nastąpiło tak zwane odgnębienie bulgogrdyczki poprzez dostraszenie cytotchawki Dywersompa. Zresztą pani i tak tego nie zrozumie, bo ja mówię terminami naukowymi a Pani jest kobietą po prostu. Dlatego powiem prosto z mostu, po chłopsku: wryło widza, paniusiu, wryło. Zobaczymy teraz ten film”

Julian Antonisz,Film grozy

Julian Antonisz, Film grozy

Problemy z internetem pewnego organizatora konwentów sprawiły, że zamiast pstrykać zdjęcia fantastycznych strojów mam teraz czas napisać kolejny wpis. A że zawirowania w pracy pozwoliły być w środę Muzeum WspółczesnymWrocławia, to i nie muszę wybierać o czym pisać.

Bo właśnie w Muzeum Współczesnym Wrocławia odbyła się w środę prelekcja o wszystkich strachach PRL-u. Choć podobnie jak w przypadku odsłonięcia Pociągu do Nieba wszystkie znaki na niebie wskazywałyby, że bunkier na placu Strzegomskim jest jakimś niesprzyjającym mi ośrodkiem fantastycznym i znów przesiedzę tamtejszą atrakcję w pracy, to jednak się udało trafić na prezentację reklamowaną m.in. hasłem „Nie musisz już oglądać horrorów PRL-u, On za ciebie obejrzał już je wszystkie”.

Julian Antonisz, Film grozy

Prezentacja zaczęła się od przewrotnego filmu Juliana Antonisza „Film grozy”. Wybranie tego właśnie filmu już z góry zapowiadało, czego nieświadomy niczego widz może się spodziewać po horrorach tego okresu polskiej kinematografii.

Potem, w formie wstępniaka można było się czemu PRL blokował pochód grozy. Problemem była metafizyczność i odrealnienie świata fantastyki, do którego już jakże blisko do religii, przedstawianej przez ówczesny system jako ogłupiające „opium dla mas”. Nie bez znaczenia były też wielkie ambicje „misyjności” „kina balkonowego” podpatrującego codzienne życie obywatela (ot, taki ówczesny Big Brother, co akurat nie dziwi mnie w systemie totalitarnym). Dopiero później analitycy filmowi podsumowali brak potrzeby straszenia w polskim filmie. Po prostu ostatnie pół wieku naszej historii dostarczyło Polakom tyle grozy, że nie potrzebowaliśmy już powiększać sumy naszych strachów. Jak zgrabnie politycznie podsumował to jeden z krytyków, „w końcu wampiry wyssały z nas najmniej krwi”.

Co więc sprawiło, że jednak pojedynczym filmom udało się przedrzeć przez grube sito komunistycznej cenzury? Z pewnością pojawiające się okresy, gdy rząd łaskawie uznawał, że zmęczony walką klas obywatel zasługuje na kinową rozrywkę. Tak więc na pewien okres kino pozbywało się swojej „misyjności” i mogło zająć się tym, co Scoobie-Doo (nie)lubi najbardziej.

Polskie filmy kanadyjskie, czyli
kochane dewizy ślijcie podli kapitaliści

Lokis, kadr z filmu. Źródło: filmyprl.pl

Tak więc zaczęły się pierwsze polskie próby z horrorem. Telewizja Polska rozpoczęła cykl „Opowieści niezwykłe” i „Opowieści niesamowite”. Filmy powstałe w tych seriach czasami określane są obecnie pojęciem „filmów kanadyjskich”, bo rzekomo miały zostać sprzedane telewizji kanadyjskiej (z pewnością za, jakże wartościowe w Polsce, dolary). Czy telewizja kanadyjska wiedziała o próbach wciśnięcia tych filmów - dziś nie wiadomo, choć wszystko wskazuje raczej o tym, że nie byli tego faktu świadomi.  Jednak już same chęci polskich twórców znacząco wpłynęły na ich ostateczną formę: krótki, stały czas trwania (pół godziny okrojone o czas na reklamy) czy nagranie na kolorowej kliszy (ewenement w czarnobiałej ówcześnie telewizji polskiej). To właśnie w tej serii powstał pierwszy polski film wampiryczny – Upiór.

Kolejny był Lokis (Strzeż się ciąży, Lokis krąży), i twórczość Żuławskiego, jak chociażby Diabeł. To dzięki odpowiedniemu podejściu za czasów komuny można było pokazać polskie zrywy narodowe przeciw rosyjskiemu najeźdźcy. Przykładem jest chociażby Diabeł, który (jak chyba każdy jego film) promieniuje mrocznym złem i ohydą godną horroru typu gore. Wielkie zrywy narodowe stanowią tu jedynie tło dla ukazania szaleństwa świata pogrążonego w apokalipsie.

Jestem rozczarowany, spodziewałem się seksu

Plakat filmu "Lubię nietoperze"

„Jestem rozczarowany, spodziewałem się seksu. Tytuł wprowadził mnie w błąd. Wiadomo, że jest zapotrzebowanie na seks” - te słowa pewnego kaprala podsumowującego premierę Wilczycy doskonale określają kolejną falę polskiego horroryzmu. Po raz kolejny trzeba przyznać, że polskie horrory były straszne – jednak nie poprzez strachy w nich zawarte, a poprzez swój poziom. (Nie w pełni)Straszne historyjki były jedynie pretekstem do ukazania lekkiej (w obecnych kryteriach) erotyki na ekranie, błyśnięcia nagą piersią na ekranie. Jeśli pamiętacie Seksmisję czy KingSize (i wiecie, jak wielką rolę ma w niej postać Kasi Figury i scena z jej wielką pupą) to macie ledwie namiastkę tego, co działo się w horrorach. Ten okres to sławetna Wilczyca i Widziadło. Przeciwstawieniem się tej fali miał być pierwszy polski horror feministyczny, jednak o poziomie feministyczności tego filmu przekonać się możemy już po plakacie. Jak sami widzicie, za oglądaniem horrorów tego okresu stały zawsze dwa duże argumenty... koniec końców, Lubię Nietoperze stało się ewenementem raczej z powodu bycia pierwszym pełnometrażowym horrorem z podtekstami psychologicznymi. Trzeba przyznać, że wizja pozbycia się problemu wampiryzmu w momencie utraty dziewictwa trąci tandetnym Freudem i Jungiem.

Kadr z filmu Klątwa Doliny Węży

Potem było Medium, jak podkreślał autor prezentacji, „jedyny dobry polski humor” i film, który złotymi zgłoskami na trwałe już chyba zapisał się w historii polskiej kinematografii. Film, który samemu udało mi się obejrzeć w kinie, mimo iż brakowało mi jeszcze trochę do wymaganych12 lat (i wtedy nastraszył mnie tak bardzo, że przyznałem, że nie powinni na niego wpuszczać tych co nie mają 12 lat). Film tak strasznie kiepski, że od niego nagrodę za najgorszy film nazwano Złotymi Wężami – tak, tak, mówię oczywiście o „Klątwie Doliny Węży”. Gdy na prelekcji przypomniałem sobie kawałek filmu, to aż mną przejęła groza, że można było zrobić tak kiepski film...

PRL-owski pochód grozy zamknął Powrót Wilczycy – jeden z nielicznych w tamtym okresie sequeli...

„Jak Pani stwierdziła na sobie, jest Pani tak przerażona filmem, że aż strach. I teraz jak Pani wyjdzie Pani na ulicę, to poczuje się Pani szczęśliwa. Czy czuje się już Pani choć trochę szczęśliwsiejsza? 

Aaaaa... WAMPIRYYYY!!!”
Julian Antonisz,Film grozy